Si do ishte bota pa mikrobe? Një depo e madhe plehrash dhe e pajetë

Gazeta Si – Ne i konsiderojmë kryesisht ato armiq që duhen eliminuar me dezinfektantë, detergjentë dhe antibiotikë. Megjithatë, bakteret janë thelbësore për jetën tonë dhe atë të planetit.

Dy studiues nga Instituti për Gjenomikë dhe Biologji Sistemesh në Laboratorin Kombëtar Argonne në Illinois (SHBA), u përpoqën të imagjinonin se çfarë do t’i ndodhte botës, nëse të gjitha speciet bakteriale do të zhdukeshin papritmas dhe simulimi parashikoi një kolaps të plotë shoqëror brenda një viti.

Pas një periudhe urie, anarkie dhe lufte civile, zhdukja e një pjese të madhe të popullsisë njerëzore, kafshëve dhe bimëve, do të ishte e pashmangshme; nëse do të zhdukeshin edhe viruset dhe kërpudhat, katastrofa do të ishte edhe më e shpejtë dhe dramatike.

Kequshqyerja

Jo të gjitha format e jetës do të zhdukeshin, por bota nuk do të ishte më siç e njohim: Duccio Cavalieri, Rino Rappuoli dhe Lisa Vozza e theksuan këtë në librin “A do ta shpëtojnë mikrobet botën?”, duke shpjeguar se si vetëm një pakicë mikrobesh, afërsisht 1,400 lloje, mund të na dëmtojnë në të vërtetë.

Pjesa tjetër është e dobishme për botën dhe gjithashtu për shëndetin tonë: nëse të gjitha mikrobet do të zhdukeshin, do të shihnim zhdukjen e të gjitha sëmundjeve infektive, siç janë malaria, sëmundjet seksualisht të transmetueshme ose disa kancere të lidhura me infeksione virale, siç është kanceri i qafës së mitrës ose kanceri i mëlçisë, nëse zhdukeshin edhe viruset.

Megjithatë, do të vuanim nga kequshqyerja për shkak të mungesës së vitaminave dhe elementëve të tjerë që nuk mund t’i prodhojmë vetë dhe “trakti tretës do të mbushej tepër me ushqime të forta që janë shumë të vështira për t’u zbërthyer pa ndihmën e mikrobeve”, thonë Cavalieri, Rappuoli dhe Vozza.

“Trupi ynë është në fakt një shtëpi për mikrobet, ku të paktën një në dy qeliza u përket atyre. Secili prej nesh mbart rreth dy kilogramë mikroorganizmash si i rritur”.

Toksinat dhe sëmundjet

Pa mikrobe, shumë sëmundje jo-ngjitëse do të shtoheshin, sepse mikrobet me të cilat bashkëjetojmë në paqe, eliminojnë gjithashtu toksinat e dëmshme.

Ankthi, depresioni dhe sëmundjet mendore dhe neurodegjenerative do të ishin gjithashtu më të përhapura, sepse sistemi nervor do të vuante nga mungesa e molekulave dhe sinjaleve të shumta nga bakteret që jetojnë në zorrë.

Duke gjykuar nga kafshët pa mikrobe, të krijuara në laboratorë duke përdorur antibiotikë në embrione dhe të rritura në mjedise sterile, do të kishte pasoja negative për zhvillimin e trurit. Përgjigja imune do të ishte e dobët dhe mushkëritë, zemra dhe veshkat do të tkurreshin.

Për më tepër, mikrobet me të cilat bashkëjetojmë janë aq thelbësore për shëndetin tonë, saqë as nuk ka nevojë të supozohet se ato do të zhduken për të krijuar një pamje alarmante.

Një çekuilibër në marrëdhënien tonë simbiotike me to është i mjaftueshëm për të rritur gjasat e obezitetit, tumoreve, sëmundjeve autoimune dhe neurodegjenerative.

Imuniteti

Faza më kritike është fëmijëria e hershme: që nga lindja, ne biem në kontakt me mikrobet e pranishme në mjedisin tonë dhe rreth moshës katër vjeç, mikrobiota jonë personale është e pjekur, e ngjashme me atë të të rriturve.

Prandaj, në vitet e para, mbrojtjet tona imunitare mësojnë të dallojnë midis pushtuesve të rrezikshëm, nga të cilët duhet të mbrohemi dhe mikrobeve të dobishme, me të cilat mund të bashkëjetojmë.

Siç theksojnë ekspertët italianë, “pa këtë mësim imunitar të domosdoshëm dhe të pashmangshëm, mbijetesa jonë do të ishte e pamundur. Megjithatë, njohja graduale midis një fëmije dhe mikrobeve të tij ose të saj, mund të pengohet nga praktika dhe zakone të ndryshme (si higjiena e tepërt) ose edhe nga përdorimi i antibiotikëve në muajt ose vitet e para të jetës, përveç nëse justifikohet nga infeksionet që i kërkojnë ato: fëmijët që kanë marrë antibiotikë në dy vitet e para, kanë një rrezik më të lartë për të zhvilluar alergji, astmë, obezitet dhe sëmundje kronike inflamatore të zorrëve”.

Antibiotikët

Antibiotikët kanë shpëtuar miliona njerëz, por përdorimi i tyre në mënyrë të papërshtatshme mund të jetë po aq i rrezikshëm sa edhe mospasja e tyre në dispozicion, siç përfundojnë ekspertët: “Për rreth 80 vjet, jeta jonë është ndikuar gjithnjë e më shumë nga antibiotikët dhe sterilizuesit. Kështu, ne kemi zvogëluar dhe vazhdojmë të zvogëlojmë diversitetin mikrobik ndaj të cilit jemi të ekspozuar. Nevojiten zgjidhje më miqësore me mjedisin, të kujdesshme dhe të synuara për të kontrolluar agjentët infektivë, duke ruajtur diversitetin e mikrobeve dhe shëndetin e planetit. Mbi të gjitha, njerëzit duhet të bëhen të vetëdijshëm, se steriliteti mikrobik nuk është një shpëtim, por më tepër një nga kërcënimet më të fuqishme ekzistenciale në botën bashkëkohore”.

Planeti

Një Tokë pa mikrobe do të ishte një depo gjigante mbeturinash, sepse nuk do të kishte asnjë mënyrë për të dekompozuar organizmat e vdekur.

Shkurt, ne nuk do të kishim më substanca thelbësore si fosfori dhe ajri vështirë se do të thithej pa fotosintezën e cianobaktereve që jetojnë në ujë dhe prodhojnë pjesën më të madhe të oksigjenit atmosferik.

Mikrobet, me enzimat e tyre, janë gjithashtu thelbësore për prodhimin e ushqimit dhe pijeve, për riciklimin e shumë materialeve, për prodhimin e energjisë së pastër dhe madje edhe për luftimin e ndryshimeve klimatike.

Për këto dhe arsye të tjera, Rino Rappuoli, drejtor shkencor i Qendrës së Bioteknologjisë në Siena dhe një grup shkencëtarësh ndërkombëtarë, theksuan së fundmi në revistën “Cell”, se pa mikrobet dhe biodiversitetin e tyre, nuk mund ta arrinim qëllimin global të qëndrueshmërisë të OKB-së.

“Mikrobet janë të gjithanshme dhe pasqyrojnë se sa të ndërlidhura janë problemet, por edhe zgjidhjet, për jetën e qëndrueshme në planet. Mikrobioma globale është qendrore për funksionimin e Tokës”, thonë ekspertët.

Po mikrobet pa ne? Do të mbijetonin?

Nëse të gjitha kafshët, përfshirë edhe ne, do të zhdukeshin nga Toka, bakteret do të mbijetonin. Ato riprodhohen me shpejtësi të madhe, duke krijuar pasardhës me një probabilitet shumë të lartë për të zhvilluar variante me një avantazh evolucionar: në një kohë të shkurtër, do të kishte tufa mikrobesh të afta të bënin pa ne si pritës.

Shfaqja e mutacioneve për të mbijetuar në kushte të vështira është i njëjti mekanizëm që bakteret përdorin për të mbrojtur veten nga kërcënimet, siç janë antibakteriet e prodhuara nga bimët dhe gjithashtu çon në rezistencë ndaj antibiotikëve.

Duke i tepruar me përdorimin e tyre dhe duke lëshuar sasi të mëdha në mjedis, për shembull, për të trajtuar infeksione për të cilat ato janë të padobishme ose në bujqësi intensive, ne kemi krijuar një presion të madh që po zgjedh baktere të pandjeshme ndaj të gjitha ilaçeve.

Kjo është një emergjencë që tashmë vret pesë milionë njerëz çdo vit, sipas OBSH-së dhe pritet të dyfishohet deri në vitin 2050.

Përshtati: Gazeta “Si”

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.