.png)
Nga biznesi tek administrata publike, inteligjenca artificiale po riformon botën – dhe radhën e ka politika.
Ndërkohë që ideja e politikanëve AI mund të shqetësojë disa njerëz, anketat tregojnë një histori tjetër. Shumica e europianëve thanë se do të dëshironin të shihnin të paktën disa prej politikanëve të tyre të zëvendësoheshin nga AI. Të anketuarit kinezë ishin edhe më pro, ndërsa zakonisht amerikanët miqësorë ndaj inovacionit ishin më të kujdesshëm.
Si një filozof që hulumton çështjet morale dhe politike të ngritura nga AI, unë shoh tre rrugë kryesore për integrimin e AI në politikë, secila me përzierjen e vet të premtimeve dhe grackave.
Ndërsa disa nga këto propozime janë më të çuditshme se të tjerat, peshimi i tyre e bën një gjë të sigurt: përfshirja e AI në politikë do të na përballë me llogari të pjesëmarrjes njerëzore në politikë dhe vetë demokracinë.
Chatbot-et në garë për qeverinë?
Para shpërthimit të ChatGPT në 2022-shin, edhe më herët ka pasur përpjekje për të zëvendësuar politikanët me chatbot-e. Në 2017-n, një chatbot i emëruar Alisa, sfidoi Vladimir Putin për presidencën ruse, ndërsa një chatbot i quajtur Sam garoi në zgjedhjet e Zelandës së Re. Danimarka dhe Japonia kanë eksperimentuar gjithashtu.
Këto përpjekje, megjithëse eksperimentale, pasqyrojnë një kuriozitet të fortë për rolin e AI në qeverisje në kontekste të ndryshme kulturore.
Apeli për zëvendësimin e politikanëve prej mishi dhe gjaku me chatbot është, në disa nivele, mjaft i qartë. Chatbot-eve u mungojnë shumë nga problemet dhe kufizimet që zakonisht lidhen me politikën njerëzore. Ata nuk tundohen lehtë nga dëshirat për para, pushtet ose lavdi. Ata nuk kanë nevojë për pushim, mund të angazhohen virtualisht me të gjithë menjëherë dhe të ofrojnë njohuri enciklopedike së bashku me aftësi analitike mbinjerëzore.
Sidoqoftë, politikanët chatbot trashëgojnë gjithashtu të metat e sistemeve të sotme të AI. Këto chatbot, të mundësuar nga modele të mëdha gjuhësore, shpesh janë kuti të zeza, duke kufizuar njohuritë tona në arsyetimin e tyre. Ata shpesh gjenerojnë përgjigje të pasakta ose të sajuara, të njohura si halucinacione. Ata përballen me rreziqe të sigurisë kibernetike, kërkojnë burime të mëdha algoritmike dhe kanë nevojë për qasje të vazhdueshme në rrjet. Ato formohen gjithashtu nga paragjykimet që rrjedhin nga të dhënat e trajnimit, pabarazitë shoqërore dhe supozimet e programuesve.
Për më tepër, politikanët chatbot nuk do të ishin të përshtatshëm për atë që ne presim nga zyrtarët e zgjedhur. Institucionet tona ishin të dizajnuara për politikanë njerëzorë, me trupa njerëzorë dhe agjenci morale. Ne presim që politikanët tanë të bëjnë më shumë sesa t’u përgjigjen kërkesave – ne gjithashtu presim që ata të mbikëqyrin stafin, të negociojnë me kolegët, të tregojnë shqetësim të vërtetë për zgjedhësit e tyre dhe të marrin përgjegjësi për zgjedhjet dhe veprimet e tyre.
Pa përmirësime të mëdha në teknologji, apo një riimagjinim më radikal të vetë politikës, politikanët chatbot mbeten një perspektivë e pasigurt.
Demokracia e drejtpërdrejtë e fuqizuar nga AI
Një tjetër qasje synon të heqë plotësisht politikanët, të paktën siç i njohim ne. Fizikani César Hidalgo beson se politikanët janë ndërmjetës të mundimshëm që AI më në fund na lejon t’i heqim. Në vend të zgjedhjes së politikanëve, Hidalgo dëshiron që çdo qytetar të jetë në gjendje të programojë një agjent të AI me preferencat e veta politike. Këta agjentë më pas mund të negociojnë me njëri-tjetrin automatikisht për të gjetur gjuhën e përbashkët, për të zgjidhur mosmarrëveshjet dhe për të shkruar legjislacionin.
Hidalgo shpreson se ky propozim mund të çlirojë demokracinë e drejtpërdrejtë, duke u dhënë qytetarëve kontribut më të drejtpërdrejtë në politikë duke kapërcyer barrierat tradicionale të angazhimit në kohë dhe ekspertizës legjislative. Propozimi duket veçanërisht tërheqës në dritën e pakënaqësisë së gjerë me institucionet përfaqësuese konvencionale.
Megjithatë, eliminimi i përfaqësimit mund të jetë më i vështirë sesa duket. Në “demokracinë e avatarit” të Hidalgos, mbretërbërësit de fakto do të ishin ekspertët që hartojnë algoritmet. Meqenëse mënyra e vetme për të autorizuar në mënyrë legjitime pushtetin e tyre ka të ngjarë të jetë përmes votimit, ne thjesht mund të zëvendësojmë një formë përfaqësimi me një tjetër.
Spektri i algokracisë
Një ide edhe më radikale përfshin eliminimin e njerëzve nga politika. Logjika është mjaft e thjeshtë: nëse teknologjia e AI përparon deri në pikën ku merr vendime më të besueshme se njerëzit, cili do të ishte qëllimi i kontributit njerëzor?
Një algokraci është një regjim politik i drejtuar nga algoritme. Ndërsa pak kanë argumentuar drejtpërdrejt për një dorëzim total të pushtetit politik tek makineritë (dhe teknologjia për ta bërë këtë është ende larg), spektri i algokracisë na detyron të mendojmë në mënyrë kritike përse ka rëndësi pjesëmarrja njerëzore në politikë. Çfarë vlerash – të tilla si autonomia, përgjegjësia ose mendimi – duhet të ruajmë në një epokë automatizimi dhe si?
Rruga përpara
Mundësitë dramatike të integrimit të AI në politikë e bëjnë këtë një kohë kritike për të qartësuar vlerat tona politike. Në vend që të nxitojmë për të zëvendësuar politikanët njerëzorë me inteligjencën artificiale, ne mund të fokusohemi sot në mjetet që përmirësojnë gjykimin politik njerëzor dhe mbyllin deficitet demokratike. Mjete si Habermas Machine, një ndërmjetës i debatit të AI, kanë ndihmuar me sukses grupet e provës të arrijnë konsensus kur votojnë për tema përçarëse dhe polarizuese. Nevojiten më shumë risi si kjo.
Nga këndvështrimi im, e ardhmja e AI në politikë nuk qëndron në zëvendësimin me shumicë të vendimmarrësve njerëzorë, por në integrimin e menduar që përforcon aftësitë njerëzore dhe forcon institucionet demokratike. Nëse kjo është e ardhmja që duam, duhet të jemi të qëllimshëm në ndërtimin e saj.
Shkruar nga Ted Lechterman, drejtues në UNESCO për qeverisjen dhe Inteligjencën Artificiale.Burimi:TheConversation
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
