.png)
Nga Gazeta ‘Si’- Për dekada, aleanca transatlantike ka qenë themeli i sigurisë europiane.
Me kthimin e Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë, ekziston një rrezik i vërtetë që angazhimi i SHBA në Europë mund të bjerë me shpejtësi. Nëse Shtetet e Bashkuara ndalojnë ndihmën e tyre ushtarake për Kievin, pasojat do të jenë të thella, si për luftën në Ukrainë, ashtu edhe për mbrojtjen e pjesës tjetër të Europës kundër kërcënimeve të jashtme.
Megjithëse mandati i dytë i Trump ka shumë të ngjarë të sjellë një shkëputje radikale nga politika e mëparshme amerikane, realiteti është se pakënaqësia me kontributin europian në marrëdhëniet transatlantike ka zier në Shtetet e Bashkuara prej vitesh.
Megjithatë, Europa e humbi kohën që duhej të kishte shpenzuar duke investuar më shumë në marrëdhëniet – duke përfshirë ndërtimin e mbrojtjes së saj. Pushtimi rus i Ukrainës në vitin 2022 duhet të ishte thirrja përfundimtare e zgjimit, duke krijuar një vrull real pas përpjekjes së Europës për t'u bërë një aktor i besueshëm i sigurisë në vetvete.
Në vend të kësaj, edhe një herë, ajo u mbështet në Shtetet e Bashkuara për të marrë drejtimin në një luftë europiane. Tani, ky opsion i ri është në rrezik të zhduket dhe liderët europianë nuk mund ta transferojnë fajin për gjendjen e tyre të vështirë tek Uashingtoni.
Udhëheqësit europianë duhet të veprojnë me vendosmëri për të çuar përpara një strategji të unifikuar për të siguruar paqen dhe stabilitetin e kontinentit. Ata duhet të rrisin shpejt mbështetjen e tyre ekonomike dhe ushtarake për Ukrainën, të fillojnë një përpjekje serioze për të krijuar një industri të integruar europiane të mbrojtjes dhe t'i demonstrojnë Shteteve të Bashkuara se Europa është e përgatitur të mbajë anën e saj të një partneriteti të dobishëm reciprok. Që tani e tutje, siguria e Europës do të duhet të jetë europiane – ose nuk do të ekzistojë fare.
JO KTHIM PRAPA
Që kur Shtetet e Bashkuara hynë në Luftën e Dytë Botërore, ato e kanë konsideruar sigurinë europiane si një interes themelor të SHBA-së. Megjithatë, angazhimi i Uashingtonit me Europën nuk ishte vetëm për strategji. Aleanca ishte gjithashtu e bazuar në vlera, e bazuar në një angazhim të përbashkët për të mbrojtur demokracinë kundër diktaturës.
Gjatë Luftës së Ftohtë, partneriteti transatlantik u forcua më tej. Formimi i NATO-s, në vitin 1949, krijoi një ombrellë sigurie amerikane që i mundësoi Europës të rindërtohej dhe të lulëzonte, dhe partneriteti ekonomik dhe ushtarak SHBA-Europian gjatë disa dekadave të ardhshme ishte një sukses i jashtëzakonshëm.
Megjithatë, me fundin e Luftës së Ftohtë dhe fillimin e një epoke të re të fuqisë unipolare të SHBA-së, një ndjenjë e rrezikshme vetëkënaqësie u shfaq në të dy anët e Atlantikut. Stabiliteti relativ i kësaj periudhe bëri që shumë vende europiane të reduktonin shpenzimet e tyre të mbrojtjes, duke supozuar se lufta ishte dëbuar përgjithmonë nga kontinenti. Shumica e ushtrive europiane u ristrukturuan për t'u fokusuar në ndërhyrjet jashtë vendit, dhe në këtë proces neglizhuan aftësinë e tyre për të përmbushur mbrojtjen e atdheut. Ndërkohë, Shtetet e Bashkuara u ngatërruan në konflikte të kushtueshme në Lindjen e Mesme që i zvogëluan burimet e tyre.
Gjatë atyre viteve, Europa dhe Shtetet e Bashkuara injoruan ose minimizuan kërcënimet në rritje. Duke filluar afërsisht një dekadë më parë, sfidat ruse dhe kineze ndaj rendit ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA filluan të rriten. Në vitin 2014, Rusia aneksoi Krimenë dhe filloi një luftë në rajonin Donbas të Ukrainës. Pasi Xi Jinping mori drejtimin e Kinës, në vitin 2012, ai rishikoi politikën ekonomike dhe të jashtme të Kinës dhe e pozicionoi vendin si një fuqi globale të vendosur për të qëndruar në pozita të barabarta me Shtetet e Bashkuara. Në vend, vendet perëndimore u përballën me efektet negative të globalizimit, duke përfshirë rënien industriale, uljen e konkurrencës, një erozion të kohezionit social dhe pakënaqësinë me status quo-në politike.
Në fushatën e tij presidenciale në SHBA në vitin 2016, Trump kanalizoi në mënyrë efektive ankesat publike që lindën nga këto probleme. Shumë amerikanë ishin zhgënjyer me lidershipin global, të zemëruar që shuma të mëdha parash nga taksapaguesit u shpenzuan për aktivitetet e SHBA-së jashtë vendit, ndërkohë që disa pjesë të vendit kishin vështirësi. Betimi i Trump për të vënë "Amerikën në vend të parë" dhe për të kërkuar që aleatët të paguajnë, pati jehonë.
Edhe paraardhësi i Trump, Presidenti Barack Obama, kishte arritur në përfundimin se Shtetet e Bashkuara duhet të zvogëlojnë gjurmën e tyre në Europë dhe Lindjen e Mesme, në mënyrë që të zhvendosin fokusin e tyre në Indo-Paqësorin.
Shpresa e gabuar, të cilën shumë liderë europianë e kanë mbajtur që nga viti 2016, se Europa thjesht mund të presë presidencën e Trump, duhet të hidhet në koshin e plehrave të historisë. Edhe pse lufta ruse kundër Ukrainës e shtyu administratën e Biden-it të ripërcaktojë sigurinë europiane, ky ishte vetëm një devijim i përkohshëm, jo një ndryshim i përgjithshëm në strategjinë e SHBA-së. Sot, jo të gjithë liderët amerikanë do të tërhiqnin angazhimin e Uashingtonit ndaj Europës aq shpejt - ose do të flisnin për aleancën me një ton aq të ashpër - siç mund të ishte i prirur të bëjë Trump. Por, duke lënë mënjanë këto dallime, ata ka të ngjarë të pajtohen me kërkesën bazë të Trump që Europa të marrë një përgjegjësi shumë më të madhe për sigurinë e saj.
Për Europën, pra, nuk ka kohë për të humbur. Trump ka shprehur vazhdimisht mbështetjen e tij për një ndalim të menjëhershëm të çdo ndihme ushtarake të SHBA-së për Ukrainën dhe Europa duhet të përgatitet për mundësinë që për herë të parë që nga Lufta e Dytë Botërore, të jetë pala kryesore e ngarkuar për t'i dhënë fund një konflikti të madh në kontinent.
Një rrezik edhe më i madh është që Trump mund të ndjekë një marrëveshje me presidentin rus Vladimir Putin për të ngrirë luftimet. Putin e kupton se sapo Trump të hyjë në negociata, ai do të përballet me presionin e brendshëm për të mbyllur një marrëveshje - një kufizim që Putini nuk e ndan.
Që Uashingtoni të akomodojë në thelb synimet e luftës së Moskës, do të minonte në mënyrë kritike besueshmërinë e NATO-s, duke tronditur themelet e arkitekturës së sigurisë europiane.
RRITJA E KAPACITETEVE
Europa tani nuk ka zgjidhje tjetër veçse të menaxhojë sigurinë e saj. Nuk ka dyshim se ka potencial ekonomik për ta bërë këtë; PBB-ja e kombinuar e Bashkimit Europian është afërsisht dhjetë herë ajo e Rusisë. Ajo që e pengon Europën është mungesa e vullnetit politik. Kjo mungesë vullneti është e dukshme kur bëhet fjalë për mbështetjen ushtarake për Ukrainën: Koreja e Veriut e prapambetur teknologjikisht dhe ekonomikisht e varfër vlerësohet se ka furnizuar Rusinë gjatë vitit të kaluar me më shumë predha artilerie sesa BE-ja i ka dhënë Ukrainës gjatë të njëjtës periudhë. . Kjo gjendje e mjerueshme është krijuar edhe pse BE-ja ka një bazë të fortë industriale dhe numëron katër nga dhjetë eksportuesit më të mëdhenj të armëve në botë midis anëtarëve të saj.
Europa duhet të rrisë aftësitë e saj mbrojtëse – dhe shpejt. Por ky projekt kërkon lidership politik, i cili aktualisht është i vështirë për t'u arritur. Në Gjermani, qeveria e koalicionit është shembur dhe politikanët e vendit do t'i kalojnë muajt e ardhshëm të pushtuar nga zgjedhjet e parakohshme të planifikuara për 23 shkurt dhe nga procesi i ndërtimit të koalicionit që do të pasojë. Në Francë, Presidenti Emmanuel Macron humbi shumicën e tij parlamentare këtë verë, duke e lënë atë të dobësuar politikisht. Ndërkohë, marrëdhëniet e BE-së me Mbretërinë e Bashkuar, një nga fuqitë ushtarake më të frikshme të Europës, mbeten të tensionuara, edhe pse të dyja palët bëjnë përpjekje të sinqerta për të përmirësuar bashkëpunimin.
Për fat të mirë, anëtarët e tjerë të BE-së si Polonia, shtetet baltike dhe vendet nordike janë të gatshëm të marrin drejtimin. Kryeministri polak Donald Tusk tashmë po përpiqet të bashkojë shtetet kryesore europiane të NATO-s për të përmirësuar koordinimin në Ukrainë dhe për të rritur mbështetjen për Kievin. Por çdo ngritje e konsiderueshme e mbrojtjes do të ketë nevojë për fuqinë ekonomike dhe ndikimin politik të Gjermanisë për të pasur sukses, që do të thotë se qeveria e re në Berlin do të duhet të marrë seriozisht sfidat e sigurisë së kontinentit dhe të jetë e gatshme të vendosë para pas një përpjekjeje më të gjerë europiane.
Duke parashikuar një tërheqje të mbështetjes së SHBA-së, Europa gjithashtu duhet të rrisë ndjeshëm mbështetjen e saj financiare dhe ushtarake për Ukrainën. Sipas Institutit Kiel, ndihma e kombinuar ushtarake që Gjermania, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar i kanë dhënë Ukrainës që nga fillimi i luftës në shkallë të plotë është më pak se gjysma e asaj që kanë kontribuar Shtetet e Bashkuara. . Edhe pse mund të mos jetë e realizueshme të plotësohet menjëherë dhe plotësisht boshllëku i lënë nga Shtetet e Bashkuara, qëllimi duhet të jetë afrimi sa më i afërt.
Si fillim, vendet e BE-së do të duhet t'i drejtohen tregjeve ndërkombëtare, përfshirë Shtetet e Bashkuara, për të blerë sisteme armësh dhe municionesh që Europa ende nuk mund t'i prodhojë vetë në sasi të mjaftueshme. Gjermania në veçanti duhet të ndërmarrë gjithashtu hapa që i ka vonuar për një kohë të gjatë: dërgimin e raketave me rreze të gjatë Taurus në Ukrainë dhe heqjen e kufizimeve të mbetura ndaj Kievit duke përdorur armë perëndimore për të goditur objektivat ushtarake thellë brenda Rusisë.
Shtetet e Bashkuara hoqën kohët e fundit këto kufizime në përdorimin e raketave të saj ATACMS dhe Franca dhe Mbretëria e Bashkuar, të cilat tashmë kanë dorëzuar raketat e tyre të lundrimit në Ukrainë, duket se po ndjekin shembullin.
SIGURIMI I TË ARDHMES SË EUROPËS
Dështimi për t'i dhënë përparësi përpjekjeve të mbrojtjes tani do ta lërë Europën thellësisht të cenueshme ndaj agresionit të vazhdueshëm rus.
Çdo ngurrim për të marrë më shumë nga barra e mbrojtjes kontinentale, për më tepër, do të tendosë marrëdhëniet transatlantike në një kohë kritike. Mbajtja e Shteteve të Bashkuara si një partner sigurie është padyshim në interesin e Europës. Por për ta bërë këtë kërkon që Europa të jetë proaktive, duke angazhuar në mënyrë konstruktive Uashingtonin për të krijuar një ekuilibër të ri të përgjegjësive dhe për të diskutuar qëllimet e përbashkëta të sigurisë.
Kjo përfshin përmirësimin e bashkëpunimit transatlantik për çështje përtej Europës. Së pari dhe më kryesorja, Bashkimi Europian – duke përfshirë Komisionin Europian dhe kryeqytetet kombëtare – dhe Shtetet e Bashkuara duhet të harmonizojnë strategjitë e tyre për adresimin e boshtit të fuqive armiqësore që po punojnë për të sfiduar rendin ndërkombëtar.
Kina, Irani dhe Koreja e Veriut po mbështesin luftën ruse në Ukrainë duke ofruar armë dhe mallra me përdorim të dyfishtë, ndërsa Rusia po mbështet Houthi-t e mbështetur nga Irani në Jemen. Për më tepër, Kina ka shfrytëzuar shpërqendrimin e Perëndimit për të zgjeruar fuqinë e saj në Indo-Paqësor dhe më gjerë. Pekini po shikon nga afër reagimin perëndimor në Ukrainë, duke e konsideruar pushtimin e Rusisë si një plan të mundshëm për një sulm ndaj Tajvanit. Do të ishte dritëshkurtër që Shtetet e Bashkuara dhe Europa t'i shihnin këto kërcënime të izoluara ose të përpiqeshin t'i kundërshtonin ato të vetme. Nëse udhëheqësit në të dy anët e Atlantikut duan që rendi liberal ndërkombëtar të qëndrojë, me Shtetet e Bashkuara në thelb të tij, ata duhet t'i trajtojnë këto sfida së bashku.
Tani i takon europianëve të përmbushin potencialin e kontinentit si një aktor i besueshëm i sigurisë, duke shpëtuar kështu marrëdhëniet transatlantike dhe duke kontrolluar ambiciet imperialiste të Rusisë.
Nëse kjo përpjekje dështon - dhe nëse mbështetja e SHBA-së bie - çmimi do të jetë i lartë. Pa mbrojtje të fortë që i pengon, Putini nuk do të ketë arsye të ndalet në Ukrainë.
Pas dekadash paqeje relative, lufta mund të bëhet sërish një pjesë e politikës europiane.
Burimi: Foreign Affairs/ Përshtati: Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
