.png)
Nga Gazeta ‘Si’-John Sullivan kishte një vend të rrallë në rreshtin e parë për zbërthimin dramatik të marrëdhënieve SHBA-Rusi si ambasador i Uashingtonit në Moskë nga 2020 deri në 2022, në prag të vendimit të presidentit rus Vladimir Putin për të nisur një luftë masive në Ukrainë.
Sullivan është një nga vetëm pak të emëruarit e lartë të administratës Trump që Presidenti Joe Biden vazhdoi pas fitimit të Shtëpisë së Bardhë, duke i dhënë atij një pikë të favorshme që përfshin dy strategji të egra të ndryshme të politikës së jashtme të administratave.
Sullivan sapo publikoi një libër për kohën e tij si ambasador në Rusi, të titulluar “Mesnata në Moskë : Një kujtim nga vijat e para të luftës së Rusisë kundër Perëndimit.”
Foreign Policy foli me Sullivan për funksionimin e brendshëm të strukturës së pushtetit të Moskës, të ardhmen e një Rusie pas Putinit dhe se si mund të përfundojë lufta në Ukrainë. Intervista u krye pak para se Ukraina të niste ofensivën e saj të re në territorin rus.
FP: Le të fillojmë me këtë shkëmbim të madh të kohëve të fundit të të burgosurve. Si mund të ndodhte kjo me një vend kaq famëkeq të vështirë për SHBA-në për të negociuar?
John Sullivan: Do të kishte qenë e vështirë për mua të imagjinoja që secili vend të bënte diçka të ngjashme me atë që ndodhi.
Ajo që ishte befasuese ishte se ne në fakt ne ishim në gjendje ta arrinim atë dhe se rusët shkuan bashkë me të. Çdo gjë që shkon keq në çdo moment mund ta kishte prishur marrëveshjen.
I dërguari i posaçëm i SHBA-së për çështjet e pengjeve Roger Carstens ka bërë mrekulli dhe ai me të vërtetë e ka kthyer zyrën e tij në një institucion të rëndësishëm qeveritar—i rëndësishëm jo vetëm për të arrestuarit, por veçanërisht për familjet e tyre.
FP: Uashingtoni po nxit autokratët që të arrestojnë edhe më shumë amerikanë për marrëveshje të ardhshme. A ka ndonjë mënyrë për të ndaluar këtë prirje spirale?
JS: Do të krahasoj Rusinë me Korenë e Veriut. Pasi Otto Warmbier u lirua nga Koreja e Veriut dhe më pas vdiq, Sekretari i Shtetit Rex Tillerson lëshoi një urdhër që e bënte të paligjshme përdorimin e një pasaporte amerikane për të udhëtuar në DPRK (Republika Popullore Demokratike e Koresë).
Problemi me një vend si Rusia është numri i shtetasve të dyfishtë që kemi. Të paktën përmes marrëdhënieve familjare, do të ishte praktikisht e pamundur t’i imponohej Rusisë ai lloj sundimi që bëri Tillerson për Korenë e Veriut. Ju nuk mund t’i ndaloni amerikanët të shkojnë atje.
Ne duhet të jemi kaq të lumtur për amerikanët tanë që janë liruar dhe për familjet e tyre. Por ka një anë tjetër të kësaj, e cila ka pasoja serioze të vazhdueshme për Shtetet e Bashkuara. Putin dhe mbështetësit e tij mendojnë se kjo ishte një fitore e madhe për të.
Nëse do të kishim diçka që ne mund të bënim për t’i bërë presion Rusisë që të përkulet ndaj vullnetit tonë, ne do ta kishim bërë tashmë këtë për Ukrainën. Me çfarë do t’i kërcënojmë tani?
FP: Në librin tuaj, ju shkruani se përpara se të shkoni në Moskë, keni lexuar dhe rilexuar “Telegramin e gjatë” të famshëm të George Kennan që formoi bazën e strategjisë së kontrollit të Luftës së Ftohtë të Shteteve të Bashkuara ndaj Bashkimit Sovjetik. A ka ndonjë mësim nga Kennan që do të zbatonit për politikën e Rusisë sot?
JS: Ju mund të merrni pasazhe nga shkrimet e Kennan, sinqerisht, dhe zëvendësoni “Putin” për “Stalin” dhe “Rusi” me “Bashkimi Sovjetik” dhe kuptoni se ajo që ai shkroi është po aq e vërtetë sot sa ishte atëherë: qasja e tyre ndaj diplomacisë, qëndrimi i tyre armiqësor ndaj Shteteve të Bashkuara, ndaj kulturës sonë.
Kjo është arsyeja pse më dukej kaq tërheqëse pasi kisha qenë atje për ca kohë dhe e pashë nga afër – si sillen, si negociojnë, si na trajtojnë. Dhe gjërat që ai shkroi në vitet 1946-47 ishin të vërteta atëherë dhe janë të vërteta tani. Është një qeveri armiqësore, e vështirë—jashtëzakonisht e vështirë—për t’u përballur me të.
FP: Ndonjë shembull specifik se çfarë ishte e vërtetë atëherë dhe sot?
JS: Stili i tyre negociues. Është: kërkesa maksimaliste, mos dorëzo asgjë.
Për shembull, koncepti i një gjesti të mirëbesimit është i padëgjuar nga pala ruse. Instinkti amerikan është: “Epo, ne do t’u tregojmë atyre besimin tonë të mirë dhe do t’ua japim këtë ose do ta pranojmë atë”. Dhe qasja ruse është, ne e marrim atë në xhep dhe nuk ndryshojmë asnjë kërkesë.
Kennan ia atribuon paranojës së tyre, armiqësisë së tyre ndaj Perëndimit. Ai u përkthye në shekullin e 20-të dhe tani në shekullin e 21-të, në një kundërshtar me të cilin perëndimorët kanë vështirësi të negociojnë, sepse është e vështirë për ne të kuptojmë se si funksionon dhe vepron Rusia. Dhe kjo është ajo që Kennan përpiqet të shpjegojë, se ata janë të paturpshëm, ata do të kërkojnë hënën dhe nuk do të pranojnë asgjë më pak. Dhe ata nuk do të bëjnë kompromis. Kjo është arsyeja pse unë them se Putini nuk do të bëjë kompromis për Ukrainën.
FP: Ju e titulluat një nga kapitujt e librit tuaj “Kërkimi i pakapshëm për stabilitet”, në lidhje me përpjekjet fatkeqe të administratës së Biden për të rivendosur marrëdhëniet SHBA-Rusi përpara se Moska të fillonte pushtimin e saj në shkallë të plotë të Ukrainës. Duke parë mbrapa, a ishte ajo përpjekje e SHBA-së për të përmbyllur një marrëdhënie “të qëndrueshme” një gabim masiv politik?
JS: Nuk ishte vetëm administrata e Bidenit; ishte administrata Trump më parë. Detyra ime si nga ish-Presidenti Donald Trump dhe nga Biden ishte të kundërshtoja rusët në të gjitha ato fusha ku ne ishim kundër politikave të tyre, por më pas të përpiqeshim të gjejmë ato pak zona – kontrollin e armëve, hapësirën, ndryshimet klimatike – ku ne mund të përpiqemi të bëjë përparim.
Duke parë prapa tani, duke përfshirë takimin e nivelit të lartë që Presidenti Biden pati me Putinin në Gjenevë në qershor 2021, jam i bindur se Putin në atë moment do të përpiqej të merrte atë që donte nga Ukraina, që është çmilitarizimi dhe “denazifikimi”. Ai do ta merrte atë ose me kapitullimin ukrainas – të cilin ai do të priste se do të vinte nën presionin e amerikanëve në Perëndim – ose me eufemizmin që ata përdorin, “mjetet teknike ushtarake”, që është një pushtim. Rusët nuk e theksuan Ukrainën në qershor 2021, dhe më pas muaj më vonë, kur ata u pozicionuan publikisht për të justifikuar pushtimin, ai u bë prioriteti i tyre më i lartë ekzistencial.
Ata patën mundësinë ta diskutojnë këtë me Bidenin vetëm disa muaj më parë. Unë e interpretoj këtë si: Ata kishin planifikuar ta bënin këtë, dhe kjo ishte diplomaci e rreme për të mbajtur Kinën dhe të tjerët në jugun global në anën e tyre.
FP: A kishte ndonjë pikë në prag të luftës ku veprimet e SHBA mund ta kishin shmangur atë?
JS: Përgjigja e sinqertë është: Nuk e di. Por unë do t’ju jap përshtypjen time. Kur u bëra ambasador, Putini prezantoi të gjitha këto reforma kushtetuese. Ne të gjithë u fokusuam në reformën e kufijve të mandatit , e cila e lejoi atë të kandidojë për dy mandate të tjera gjashtëvjeçare. Por kishte një sërë dispozitash të tjera kushtetuese, duke përfshirë një që e bën atë jokushtetuese për një udhëheqës rus të ndajë çdo territor të Federatës Ruse dhe t’ia japë atë një vendi tjetër. Në atë kohë, të gjithë menduan, “Eh, kjo është për Krimenë”.
Por ky ishte një sinjal për mua se sa kohë më parë ai kishte menduar për marrjen e Ukrainës.
Në kohën kur [Drejtori i CIA-s] Bill Burns udhëtoi për në Moskë në fillim të nëntorit 2021 me kërcënime për sanksione dhe një përgjigje të unifikuar perëndimore, reagimi i tyre, ndërsa po e shikoj prapa tani, me të vërtetë tha gjithçka. Ishte një ngritje e shpatullave dhe një: “Duhet të bësh atë që duhet të bësh, por ne zgjedhim të bëjmë të njëjtën gjë. Dhe ne mund të kujdesemi për veten, faleminderit. Ne jemi kthyer. Forca jonë ushtarake është rikthyer.”
FP: Duke pasur parasysh gjendjen e mjerueshme të marrëdhënieve SHBA-Rusi, çfarë lloj aksesi ka në të vërtetë një ambasador i SHBA në Moskë tek Putini dhe rrethi i tij i ngushtë?
JS: Që nga dita që mbërrita, pata akses në pothuajse çdo këshilltar të lartë rus me të cilin doja të flisja, përveç Putinit – nuk mund të kërkoja thjesht ta shihja sa herë të doja. Jam takuar me [Nikolai] Patrushev; [Yuri] Ushakov, i cili është në Kremlin si këshilltar i Putinit për politikën e jashtme; [Zëvendësministri i Jashtëm Sergei] Ryabkov.
Patrushev, ish-sekretar i Këshillit të Sigurimit dhe një ish-drejtor i FSB-së [Shërbimi Federal i Sigurisë], është shumë, shumë i afërt me Putinin që nga ditët e tij në KGB.
Ata do të më përdornin për të përcjellë mesazhe në Uashington, që është punë ambasadori. Për pothuajse të gjithë mandatin tim, nuk kam pasur kurrë problem me aksesin. Ata do të më dëgjonin dhe më pas do ta çonin takimin në përfundimin e tyre, i cili ishte: Çfarëdo problemi që kishte në marrëdhëniet SHBA-Rusi ishte tërësisht faji i Shteteve të Bashkuara. Pra, aksesi ishte i mirë. Nga rezultatet e takimit, unë pata një shkallë shumë të ulët suksesi.
FP: Kush ka më shumë ndikim në rrethin e brendshëm të Putinit dhe çfarë mund të na tregojë kjo për qasjen e ardhshme të Rusisë ndaj Ukrainës dhe Perëndimit?
JS: Grupi që e rrethon tek i cili ai mbështetet është zvogëluar me kalimin e kohës, me vite. Kjo tkurrje u përshpejtua gjatë pandemisë.
Patrushev është një prej tyre, dhe ndërsa ai tani është hequr nga detyra e tij si sekretar i Këshillit të Sigurimit, nuk mendoj se ky është një tregues i zvogëlimit të ndikimit të tij. Sepse në të njëjtin moment që ai u hoq, djali i tij [Dmitry Patrushev] u promovua nga ministër i bujqësisë për të qenë zëvendëskryeministër. Aty ka lëvizje dinastike. Igor Sechin, i cili është CEO i [gjigantit shtetëror rus të naftës] Rosneft, është një tjetër këshilltar me ndikim të lartë.
Ka shtresa kompleksiteti në Kremlin për të cilat ne në Shtetet e Bashkuara nuk kemi njohuri të mira, sepse nuk janë vetëm zyrtarët e qeverisë; Janë oligarkët dhe miqtë nga koha e KGB-së së Putinit, të cilëve ai u beson dhe u ka besuar për dekada.
FP: Si duket një Rusi pas Putinit? A ka ndonjë shans që të lindë ndonjë lloj lëvizjeje demokratike?
JS: Nuk ka gjasa.
Kam dëgjuar këtë refren të përbashkët nga shumë rusë, nga shumë pjesë të ndryshme të shoqërisë ruse, disa që ikën në Perëndim, disa që janë ende atje, disa që mbështesin Putinin: “Nëse ju dhe qeveria e SHBA po punoni për të zëvendësuar Putinin, kini kujdes sepse ajo që mund të merrni si pasardhës ndoshta do të jetë edhe më e keqe.”
Dhe ata e thonë këtë sepse besojnë se Putini ka ushtruar një frenim ndaj atyre nacionalistëve rusë që janë më të gatshëm të hedhin në erë marrëdhëniet ekonomike të Rusisë me Perëndimin.
Frika ime është se nëse Zoti i mirë do ta thërriste Putinin nga kjo botë brenda natës, pasardhësi i tij i menjëhershëm – jam 100 për qind i sigurt – nuk do të devijojë nga politikat e “operacionit special ushtarak” në Ukrainë.
Ka shumë pak gjasa që [Kryeministri Mikhail Mishustin] ta pasojë Putinin. Ai është një teknokrat, jo një person i ditur në çështjet ushtarake dhe të sigurisë kombëtare. Në një vend si Rusia, do të ishte praktikisht e paimagjinueshme që ky kryeministër të pasonte Putinin.
FP: Ish-ministri rus i Mbrojtjes Sergei Shoigu vizitoi Iranin pasi rreziku i luftës midis Izraelit dhe Iranit dhe grupeve të tij përfaqësuese po përshpejtohet. Çfarë lexoni për llogaritjet e Rusisë në Lindjen e Mesme? A mundet Rusia në një mënyrë të çuditshme të jetë e dobishme për uljen e tensioneve në Lindjen e Mesme, sepse një luftë në shkallë të gjerë atje nuk është në interesat e saj të drejtpërdrejta?
JS: Unë e kam dëgjuar këtë të ngritur në një sërë kontekstesh të ndryshme gjatë viteve: Siria, Libia, Sahel. Perëndimorët mendojnë: “Epo, ata kanë ndikim. Ndoshta, vetëm ndoshta.” Por në mënyrë të pashmangshme, Rusia është kundër Shteteve të Bashkuara dhe nuk është një ndikim pozitiv.
Unë nuk shpresoj, pres apo parashikoj që rusët të ushtrojnë një kontroll pozitiv ndaj Iranit.
Si sekretar i Këshillit të Sigurimit, Shoigu është disi analog me këshilltarin e sigurisë kombëtare në Shtëpinë e Bardhë; ai do të përcillte mesazhe nga Putin. Dhe çfarëdo qofshin ato mesazhe, jam i bindur se nuk janë në interes të Shteteve të Bashkuara.
FP: Si përfundon lufta në Ukrainë?
JS: Epo, do t’ju them, nuk përfundon me kapitullimin e Putinit.
Ndër skenarët më të besueshëm dhe më të mirët që mund të shpresonim përfshin një armëpushim pa pranuar ose njohur ndonjë territor si Rusia, në të njëjtën mënyrë që bëmë me shtetet baltike për dekada kur Moska i pretendonte ato si republika sovjetike. Dhe kjo do të përfshinte Krimenë.
Një ide tjetër është një program masiv mbështetjeje për Ukrainën nëpërmjet një programi të ri të tipit huadhënie-qira . Por e gjithë kjo varet nga një homolog në Kremlin që ishte i gatshëm të negocionte. Dhe kthehem te fakti se Putini nuk do ta bëjë këtë.
A, atij nuk mund t’i besohet dhe B, nuk është e natyrës së tij të bëjë kompromis për çështje që janë kaq themelore për të si person dhe konceptin e tij për Rusinë dhe të ashtuquajturin Russkiy mir, botën ruse.
Unë jam pesimist për të ardhmen në Ukrainë, sepse asnjëra palë në këtë pikë nuk po kërkon të negociojë. Ukrainasit deri tani nuk mund t’i shtyjnë rusët nga territori ukrainas që ata kontrollojnë. Por nga ana tjetër, rusët nuk kanë qenë në gjendje të kryejnë ndonjë ofensivë të madhe për të marrë më shumë pjesë të Ukrainës. Pra, një ngërç është më e mira për të cilën mund të shpresojmë në të ardhmen e parashikueshme.
Burimi: Foreign Policy/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
