.png)
Gazeta Si – Me afrimin e zgjedhjeve evropiane që do të mbahen ndërmjet 6 dhe 9 qershorit 2024, flitet gjithnjë e më shumë për suksesin që mund të arrijnë partitë evropiane të krahut të djathtë dhe të ekstremit të djathtë, d.m.th. ato që janë pjesë ose dëshirojnë t’i bashkohen grupeve të Parlamenti të Identitetit dhe Demokracisë (ID) dhe i Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR).
Në shumë vende, këto parti janë të parat ose të dytat në sondazhet kryesore kombëtare dhe ka të ngjarë që ato të kenë një ndikim shumë më të lartë në Parlamentin Evropian se ai i regjistruar deri më tani, duke u rritur nga 18 në 25 për qind.
Kjo rritje ka shumë të ngjarë të vijë në kurriz të partive të majta, të qendrës së majtë dhe liberale dhe mund të ketë një tjetër pasojë të rëndësishme: mund të shtyjë Partinë Popullore Evropiane (EPP), grupin kryesor të qendrës së djathtë në Parlamentin Evropian dhe më të madhin në përmasa të përgjithshme, për të lëvizur djathtas për çështje të ndryshme, me synimin mbi të gjitha për të marrë mbështetjen e ECR.
Perspektiva e një afrimi midis PPE dhe ECR ishte sugjeruar edhe nga Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, e cila është pjesë e PPE dhe e cila kishte thënë se do të ishte e gatshme të mbështetej nga ECR.
Prej një viti e gjysmë ka një konvergjencë gjithnjë e më të madhe mes dy grupeve përsa i përket politikave të migracionit.
Megjithatë, një bashkëpunim më i madh ndërmjet PPE dhe ECR nuk është i dhënë dhe do të varet nga faktorë të ndryshëm.
Më e rëndësishmja është se vetë von der Leyen përsëriti se do të varet shumë “nga përbërja e Parlamentit dhe kush është pjesë e cilit grup”.
Në veçanti, ajo tha të përjashtonte një aleancë me ata që janë “kundër shtetit të së drejtës” dhe “miqtë e Putinit”, d.m.th të gjitha ato parti pro-ruse që kundërshtojnë mbështetjen e Bashkimit për Ukrainën, disa prej të cilave bien në ECR (madje nëse shumica është në Identitet dhe Demokraci).
Palët që janë pjesë e ID-së dhe ECR-së kanë shumë ide të përbashkëta, por dallimet e mëdha vazhdojnë mes tyre dhe madje edhe brenda tyre.
Ata janë të bashkuar nga një retorikë nacionaliste e fokusuar në mbrojtjen e kufijve dhe në përgjithësi kundër zgjerimit të të drejtave civile të pakicave.
Ata krahasojnë projektin e një Evrope federale në të cilën qeveritë kombëtare kanë gjithnjë e më pak pushtet me atë të një “Evrope të kombeve”, ku secili shtet ruan më shumë autonomi se sa ato aktuale, veçanërisht, përsëri në fushën e politikave të migracionit.
Megjithatë, si brenda tyre ashtu edhe mes dy grupeve, nuk ka konsensus në lidhje me qëndrimin për luftën e Rusisë në Ukrainë dhe veçanërisht ECR përbëhet nga të dyja palët që përpiqen të institucionalizohen dhe të shfaqen më të moderuar, si Vëllezërit e Italisë dhe partitë me tendenca tejet joliberale, si Reconquête, i intelektualit dhe politikanit të ekstremit të djathtë francez, Éric Zemmour dhe ai spanjoll, Vox, me liderin e saj ultra-katolik dhe euroskeptik Jorge Buxadé.
Ndër partitë më ekstreme që tashmë janë pjesë e grupit, është edhe partia greke Zgjidhja e drejtuar nga Kyriakos Velopoulos, në favor të rivendosjes së dënimit me vdekje, kundër dërgimit të armëve në Ukrainë dhe që në të kaluarën kishte propozuar dërgimin e azilkërkuesve në ishujt e pabanuar në pritje të dëbimit të tyre.
Qëndrimet e disa partive të ECR-së për luftën në Ukrainë nuk janë arsyet e vetme që mund ta mbajnë larg EPP-në: siç tha von der Leyen, një tjetër pengesë për bashkëpunim ka të bëjë me mosrespektimin e “sundimit të ligjit”, domethënë atij parimi, sipas të cilit edhe pushteti politik duhet të respektojë ligjet.
Një nga partitë që tashmë kanë treguar se nuk duan të respektojnë sundimin e ligjit, është Ligj dhe Drejtësia (PiS), e cila drejton ECR së bashku me Fratelli d’Italia dhe e cila qeverisi Poloninë në mënyrë gjysmë autoritare deri në fund të vitit. 2023, kur opozita fitoi në fakt zgjedhjet legjislative.
Drejtuesja e PiS për zgjedhjet evropiane është Beata Szydlo, kryeministre nga viti 2015 deri në 2017 dhe përgjegjëse për disa nga reformat e shumta që kishin çuar në dobësimin dhe humbjen e pavarësisë së sistemit gjyqësor polak.
Ndër kandidatët kryesorë janë edhe ish-ministri i Brendshëm Mariusz Kaminski dhe zëvendësi i tij, Maciej Ëasik, i dënuar me dy vjet burg për shpërdorim detyre, por i falur nga presidenti Andrzej Duda, gjithashtu anëtar i PiS.
Roli i Fidesz, partia e kryeministrit hungarez Viktor Orbán, mund të jetë gjithashtu një pengesë për një afrim midis EPP dhe ECR: sot Fidesz nuk është pjesë e asnjë grupi, por ka kohë që kërkon t’i bashkohet ECR-së.
Fidesz u përjashtua nga PPE në vitin 2021, pasi qeveria hungareze u akuzua për shkelje të sundimit të ligjit dhe lirive të qytetarëve të saj.
Në përgjithësi, partia dhe lideri i saj janë kritikuar shumë nga institucionet evropiane, të cilat argumentojnë se Orbán ka krijuar një sistem politik, ekonomik dhe gjyqësor jashtëzakonisht të korruptuar dhe joliberal.
Hungaria është gjithashtu kundër ofrimit të ndihmës ushtarake për Ukrainën dhe anëtarët e Fidesz shpesh kanë shprehur pikëpamje pro-ruse.
Megjithatë, përpjekjet e Fidesz-it për të hyrë në ECR mund të ndihmohen nga Vëllezërit e Italisë – Orbán dhe kryeministrja italiane Giorgia Meloni kanë një marrëdhënie të ngushtë – dhe gjithashtu nga anëtarët e Ligjit dhe Drejtësisë në Poloni.
Një parti tjetër që synon t’i bashkohet ECR është partia euroskeptike dhe ultranacionaliste rumune, Aleanca për Unitetin e Rumunëve (AUR).
Në të djathtë të Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë është Identiteti dhe Demokracia, një grup i përbërë nga partitë e ekstremit të djathtë që përfshin edhe Lidhjen e Veriut të Matteo Salvinit.
Megjithëse Ursula von der Leyen ka përjashtuar kategorikisht një aleancë me ID, shumë nga partitë e saj janë gjithnjë e më të njohura në vendet e tyre dhe sipas të gjitha sondazheve kryesore, grupi pritet të fitojë më shumë se 25 vende në krahasim me ato që kishte pas zgjedhjeve të 2019-ës.
Sipas faqes së lajmeve “Politico”, ID mund të shkojë nga 58 në 85 deputetë, duke kaluar ECR, e cila në vend të kësaj duhet të fitojë vetëm 7, duke shkuar nga 67 në 74 vende.
Presidenti i grupit është eurodeputeti i Ligës së Veriut, Marco Zanni dhe rrethohet nga dy nënkryetarë: Jordan Bardella, president i popullarizuar i partisë franceze të ekstremit të djathtë Rassemblement National (RN, partia e Marine Le Pen) dhe politikani Gunnar Beck i partisë së ekstremit të djathtë gjerman, Alternativa für Deutschland (AfD). Dy forcat politike janë shumë të njohura në vendet e tyre përkatëse, por nuk shkojnë shumë mirë.
Në Francë, Rassemblement National është i pari në sondazhet për zgjedhjet evropiane në qershor me 32 për qind: një pjesë e këtij suksesi i atribuohet presidentit të saj të ri, Bardella.
Bardella është vetëm 28 vjeç dhe që kur ka qenë në krye të partisë i ka dhënë një shtysë të re një procesi “normalizimi” që kishte nisur tashmë disa kohë më parë nga Marine Le Pen, me synimin për të dhënë një imazh më të moderuar dhe qetësues Asamblesë Kombëtare për të lënë pas vetes, të paktën në dukje, një trashëgimi të rëndë raciste dhe antisemite dhe për të zgjeruar bazën e saj elektorale.
Me mitingjet e tij që ngjajnë me festa dhe hapen nga këngët e reperëve të Marsejës, praninë e tij të përditshme në TikTok dhe gjuhën e thjeshtë, të sjellshme, por të drejtpërdrejtë, Bardella është gjithnjë e më popullor, veçanërisht në mesin e të rinjve dhe është përcaktuar nga “Politico”, si “dëshmia e përsosur për riemërtimin e partisë”.
Nga ana tjetër është Alternative für Deutschland, partia e dytë më popullore në Gjermani.
AfD ekziston për rreth dhjetë vjet dhe megjithëse muajt e fundit është përpjekur ta portretizojë veten si më të moderuar se origjina e saj, disa nga liderët dhe aktivistët mbeten në kontakt me qarqet neo-naziste dhe joliberale.
Shërbimet sekrete gjermane e kanë vënë partinë nën vëzhgim prej kohësh për të vlerësuar rrezikun e saj dhe në prill filloi një gjyq kundër Björn Höcke, një prej eksponentëve të saj më radikalë, i akuzuar për përdorimin e një slogani nazist gjatë një mitingu të vitit 2021.
Në fillim të janarit, lajmet se disa liderë partish kishin diskutuar një plan me aktivistë të njohur neonazistë për të dëbuar azilkërkuesit dhe shtetasit gjermanë me origjinë të huaj, kishin provokuar demonstrata të mëdha në favor të demokracisë.
Takimi, i papajtueshëm me imazhin e një partie gjithnjë e më të moderuar, nuk u pëlqeu aspak drejtuesve të Rassemblement National, veçanërisht Marine Le Pen, të cilët që atëherë janë përpjekur të distancohen sa më shumë nga AfD.
Javët e fundit, AfD-së i është dashur të përballet edhe një problem tjetër të madh: në fund të prillit një nga asistentët e liderit të saj në zgjedhjet europiane, Maximilian Krah, u arrestua me akuzën se ishte spiun i Kinës.
Menjëherë më pas u zbulua se Krah ishte gjithashtu objekt i dy hetimeve paraprake mbi financimin e supozuar nga Kina dhe Rusia.
Krah është shumë i afërt me Björn Höcke dhe gjithashtu është pezulluar dy herë nga Identity dhe Democracy për përvetësim.
Ai nuk është i dashur nga deputetët e tjerë në grupin e tij për pozicionet e tij pro-kineze dhe për mbështetjen e tij për Éric Zemmour, rivalin e drejtpërdrejtë të Rassemblement National.
Identiteti dhe Demokracia përfshin gjithashtu Partinë e Lirisë së holandezit Geert Wilders, i cili ishte çuditërisht më i votuari në zgjedhjet e fundit në Holandë dhe partinë belge, Vlaams Belang, partia e dytë më e popullarizuar në vend dhe e para në mesin e flamandëve.
Vlaams Belang është më pak kundër se anëtarët e tjerë të grupit për dërgimin e armëve në Ukrainë, edhe pse disa nga anëtarët e tij kanë qëndrime pro-ruse dhe skeptike ndaj NATO-s, aleancës ushtarake që përfshin shumicën e vendeve perëndimore.
Përshtati në shqip: Gazeta “Si”
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
