Bora po zhduket ndërsa planeti ngrohet. Kush po humbet më shumë?

Nga Gazeta 'Si' - Zona të gjera të SHBA-së janë goditur nga stuhi të fuqishme. Por diçka nuk shkon: në shumë shtete që janë mësuar me dimrat e bardhë tani po bie më shumë shi se borë.

Një studim i ri i botuar të mërkurën(10 janar) tregon se kriza klimatike e shkaktuar nga njeriu ka reduktuar grumbullimin e borës në shumicën e pjesëve të hemisferës veriore në 40 vitet e fundit, duke kërcënuar burimet ujore për miliona njerëz.

Mund të duket logjike që një botë më e ngrohtë do të ishte më pak mikpritëse ndaj borës, por marrëdhënia midis borës dhe ndryshimeve klimatike është komplekse dhe shkencëtarët kanë luftuar për shumë vite për të krijuar një lidhje të qartë midis të dyjave.

Një pjesë e problemit ka qenë se reshjet e borës janë jashtëzakonisht të vështira për t'u matur me saktësi, dhe të dhënat shkencore nga vëzhgimet tokësore, satelitët dhe modelet klimatike kanë dhënë sinjale kontradiktore mbi rolin e ndryshimeve klimatike në uljen e grumbullimeve të borës. 

Por studimi i së mërkurës, i publikuar nga studiuesit në Kolegjin Dartmouth në revistën Nature, ofron pamjen e madhe – ndryshimi i klimës ka shkaktuar rënie të konsiderueshme të borës në veri të botës që nga vitet 1980. 

"Është shumë e qartë se ndryshimi i klimës ka pasur ndikime negative në borë dhe ujë," tha Alexander Gottlieb, autori kryesor i studimit dhe një student i doktoraturës në Kolegjin Dartmouth. "Dhe çdo shkallë shtesë e ngrohjes do të heqë një pjesë gjithnjë e më të madhe të burimeve tuaja ujore të borës."

Më pak borë do të thotë më pak furnizim me ujë

Studiuesit zbuluan se humbja e grumbullimit të borës përshpejtohet kur temperaturat mesatare të dimrit në një vend shkojnë mbi minus 8 gradë Celsius.

Ky është një problem i madh për komunitetet që varen nga bora për ujë. Shumë nga furnizimet me ujë në botë tashmë janë të kërcënuara nga ndryshimet klimatike nëpërmjet thatësirës dhe valëve të të nxehtit që po bëhen më të shpeshta dhe intensive. Ndërsa planeti vazhdon të ngrohet, studimi zbuloi se shumë zona shumë të populluara që mbështeten në dëborë do të shohin humbje në rritje në disponueshmërinë e ujit gjatë dekadave të ardhshme.

"Kur kaloni në një regjim që nuk dominohet më nga bora në dimër, por përkundrazi është i dominuar nga shiu, ju keni një situatë ku mund t'i keni rezervuarët gjysmë plot, ose më pak," thotë Justin Mankin, profesor i asociuar i gjeografisë në Dartmouth.

Studiuesit vëzhguan gjithashtu pellgjet e lumenjve për të matur se sa kishte rënë burimi i ujit të borës. Studimi zbuloi një prirje në rënie në grumbullimin e borës në 82 nga 169 basenet kryesore të lumenjve të Hemisferës Veriore, duke përfshirë lumin Kolorado në SHBA dhe lumin Danub në Evropë, me 31 prej tyre që tregojnë me besim gjurmët e ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njeriu.

Për të arritur në konkluzionet e tyre, studiuesit analizuan në mënyrë specifike uljet e borës në mars midis 1981 dhe 2020, sepse ofron një "përmbledhje të përshtatshme të të gjithë motit të dimrit.

Vitet e njëpasnjëshme me më pak borë në Shtetet e Bashkuara kanë dhënë tashmë një pamje paraprake se si mund të duken dimrat dhe pranverat e ardhshme në shumë pjesë të hemisferës veriore, nga mungesa e paprecedentë e ujit deri tek përkeqësimi i zjarreve.

Bora gjithashtu ndihmon në parandalimin e zjarreve ose mund të zvogëlojë intensitetin e tyre. Ndryshe nga shiu, i cili mund të rrjedhë shpejt, bora shkrihet ngadalë me kalimin e kohës dhe mund të sigurojë një lëshim të ngadaltë dhe të qëndrueshëm të ujit në tokë.

Më pak akumulime dëbore sjellin gjithashtu një taksë të konsiderueshme për vendet që mbështeten në aktivitetet rekreative dimërore, të tilla si skijimi dhe snowboarding, si shtytësit kryesorë ekonomikë. 

Mona Hemmati, shkencëtare kërkimore postdoktorale në Shkollën Klimatike të Kolumbisë, e cila nuk ishte e përfshirë në studim, tha se kërkimi ofroi "prova bindëse" se si ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njerëzit po ndikojnë në modelet e borës.

Burimi: CNN/Përshtati: Gazeta Si