.png)
Nga Gazeta Si - Festivali i Kanës, i cili fillon të martën më 16 maj dhe do të përfundojë të shtunën më 27 maj, është festivali më i rëndësishëm i filmit në botë për sa i përket qarkullimit, vëmendjes mediatike dhe statusit brenda dhe jashtë vendit. Pjesëmarrja në Kanë mund të ndryshojë shpërndarjen ndërkombëtare dhe rrjedhimisht fatin e një filmi dhe të shumë njerëzve të përfshirë në realizimin e tij (regjisor, skenarist, aktorë, producentë). Nëse në përgjithësi një karrierë mund të përmbyset duke fituar një çmim apo ndonjëherë edhe thjesht duke marrë pjesë në një festival, kjo është më e vërtetë në Kanë se kudo tjetër. Në disa raste, në varësi të madhësisë së filmit ose origjinës gjeografike, një kalim me fat në Kanë mund të ndryshojë edhe fatin e filmave që personat e përfshirë do të xhirojnë më vonë.
Kjo ndodh sepse ndryshe nga çmimet Oscar, të cilët janë gjithashtu shumë të rëndësishëm, shumë të ndjekur dhe të aftë për të ndryshuar fatin e një filmi apo karriere, festivalet e filmit nuk e arrijnë fundin e qarkullimit dhe qëndrueshmërisë së filmave në kinema, atëherë kur shumica e publikut i ka parë tashmë, por në fillim. Të gjitha festivalet kryesore ndërkombëtare zgjedhin vetëm premiera botërore, pra filma që mund t’i shfaqin për herë të parë.
Pra, në Kanë përcaktohet vlera fillestare ekonomike e shumë filmave, ose për ata që tashmë kanë një vlerë pavarësisht nga festivali (ky është rasti i atyre shumë të mëdhenj dhe të rëndësishëm amerikanë), përcaktohet rëndësia e tyre kulturore, artistike apo komerciale. Pra, pjesë e suksesit të mundshëm në të ardhmen.
Në Kanë, filmat shfaqen për katër kategori njerëzish: për shtypin e specializuar dhe të akredituar, për producentët dhe shpërndarësit që mund t’i blejnë, për jurinë që do tw japin çmimet (të ndryshme çdo vit) dhe për një audiencë me të ftuar gjatë premierës, pra shfaqjen me tapet të kuq, foto dhe përqendrim të madh të vëmendjes. Kjo do të thotë që filmat nuk shfaqen për publikun: ndryshe nga festivalet si Venecia, nuk është e mundur të blihen bileta për shfaqjet e përzgjedhjes zyrtare të Kanës.
Ftesat për premiera zakonisht shpërndahen nga produksionet, të ndara midis sponsorëve të shumtë të festivalit që kanë paketa të ndryshme në dispozicion dhe vetë festivalit. Mes spektatorëve nuk ka shumë fansa, por kryesisht të brendshëm, njerëz që kanë punuar për filmin me familjet e tyre, klientë që ftojnë sponsorët apo njerëz që për arsye të tjera të marrëdhënieve me publikun kanë marrë një ftesë. Ndonjëherë këto arsye përfshijnë famën e tyre dhe si rrjedhojë mundësinë e fotografimit të tyre në hyrje, në tapetin e kuq.
Çdo film i paraqitur në konkurrim dhe jashtë konkurrencës ka të drejtë për një premierë madhështore, madje edhe ato shumë të shkurtër (ka periudha të ndryshme kohore që lidhen me nivele të ndryshme rëndësie, por secili film ka tapetin e tij të kuq, fotot dhe të ftuarit). Me pak fjalë, festivali u garanton të gjithëve një event për prezantimin e tyre dhe kjo është ajo që i mundëson filmave të vegjël apo të mesëm të prezantuar të kenë një lançim në Kanë që nuk mund ta përballonin ndryshe.
Për më të mëdhenjtë, nga ana tjetër, mundësia është të marrin një mundësi promovimi me atë të shtypit nga e gjithë bota, të cilën përndryshe do t’u duhej ta organizonin të paktën në çdo kontinent, pa pagesë (festivali paguan delegacionet që përfaqësojnë filmin si udhëtimin, akomodimin dhe disa ushqime).
Për më tepër, festivale si Kana po përpiqen gjithnjë e më shumë të tërheqin yje të mëdhenj dhe filma shumë të shtrenjtë që zakonisht nuk kanë nevojë për atë promovim, madje duke i manifestuar më shumë se të tjerët. Vitin e kaluar, për shembull, Tom Cruise ishte në qendër të eventeve. Kështu festivali siguroi premierën botërore të “Top Gun: Maverick”, i cili më pas doli të ishte një nga filmat më të rëndësishëm të sezonit.
E njëjta gjë do të ndodhë këtë vit me Harrison Ford për “Indiana Jones and Dial of Destiny”. Shpesh yje si Cruise dhe Ford, por edhe regjisorë si Martin Scorsese, i cili këtë vit do të prezantojë jashtë konkurrencës “Killers Of The Flower Moon”, ushtrojnë presion tek produksionet për të pranuar ftesat në Kanë pikërisht për shkak të kthimit personal për sa i përket kënaqësisë dhe statusit që mund të marrin nga festivali.
Për filmat më pak të njohur, vetëm pjesëmarrja nënkupton tashmë një rritje të vlerës së tregut. Të drejtat e tyre të shpërndarjes në vendet e ndryshme që do t’i blejnë do të paguhen më shumë pasi “përzgjidhen në Kanë”, dhe shumë vende që nuk do t’i kishin shpërndarë e bëjnë këtë pikërisht për shkak të pranisë së tyre në festival, që konsiderohet si një avantazh promovues. Pra është një rritje si në qarkullim, ashtu edhe në çmim. Në rast të fitimit të një çmimi, atëherë vlera rritet edhe më shumë, për këtë arsye në disa raste priten gjykimet e shfaqjeve të para të festivalit për të kuptuar nëse do të shesin menjëherë të drejtat apo do të presin ceremoninë e ndarjes së çmimeve, duke besuar në një fitore.
Janë kategori të tëra filmash, ekonomia e të cilëve bazohet në përzgjedhjen në festivale pak a shumë të mëdha, pra në rritjen e vlerës në treg që pason dhe si pasojë e shitjeve në shumë vende.
Filmat që marrin pjesë janë me vëllim, rëndësi dhe famë shumë të ndryshme. Vetëm këtë vit në garë do të jetë “Asteroid City” i Wes Anderson, me një kast të madh aktorësh të njohur (përfshirë Scarlett Johansson, Steve Carrell, Tilda Swinton, Edward Norton dhe Tom Hanks).
Ka raste që nëse regjisori është në filmin e tij të parë ose të dytë, një fitore mund të transformojë të gjithë karrierën e tij në të ardhmen, siç ndodhi me Julia Ducournau e cila kishte fituar me filmin e saj të dytë, “Titane”, dhe nga një regjisore interesante u bë me famë në Francë.
Në disa raste, fitorja mund të ketë efekte anësore: “The Tree of Life” e ka bërë regjisorin e saj Terrence Malick të përsërisë veten, sipas shumë kritikëve, duke i ‘paketuar’ të gjithë filmat për t’u ndjekur në të njëjtin stil.
Në disa raste, pra, edhe duke mos fituar çmimin më të rëndësishëm, por një nga ato dytësorë, ose duke mos fituar fare, prania në Kanë mund të japë llojin e duhur të shikueshmërisë. “Drive”, filmi që bëri të famshëm danezin Nicolas Winding Refn, kaloi në Kanë, ku filloi të flitej si filmi që duhet parë i sezonit.
Prestigji funksionon edhe anasjelltas. Një film që rezulton i rëndësishëm dhe i dashur, që ka fituar apo është prezantuar në Kanë dhe askund tjetër, rrit prestigjin e festivalit. Ishte në Kanë që “Pulp Fiction” u pa dhe u shpërblye për herë të parë (me Palmën e Artë), e njëjta gjë kishte ndodhur vite më parë me “Apocalypse Now” dhe pak më pas me një film tjetër shumë të rëndësishëm si “The Piano” nga Jane Campion. Ishte Kana ajo që shfaqi filmat e parë të kineastëve që më vonë u bënë jashtëzakonisht të rëndësishëm si Martin Scorsese, Werner Herzog apo Takashi Miike, duke njohur vlerën e tyre, ose një nga veprat më të rëndësishme të David Lynch (Mulholland Drive).
Festivalet e mëdha të filmit sot mbeten të vetmet vende ku nevojat komerciale të shitjeve funksionojnë në harmoni relative me vlerësimin artistik dhe ku filmat më të panjohur, nëse rezultojnë të vlefshëm, mund të tërheqin diskutime dhe të vihen re më shumë se ata më të mëdhenjtë. Ndodhi në vitin 2004 kur Jonathan Caouette, një i panjohur, u zgjodh me “Tarnation”, një dokumentar i fokusuar tek ai dhe jeta e tij, i realizuar duke edituar së bashku video amatore të xhiruara nga ai dhe familja e tij në 20 vitet e para të jetës, për të treguar për abuzimet dhe vështirësitë dhe një përditshmëri familjare të ndërlikuar.
Ishte hera e parë që videot dixhitale dhe analoge konsideroheshin film. Caouette nuk xhiroi kurrë më asgjë të njohur, megjithatë në atë vit filmi i tij me një buxhet pothuajse inekzistent mori më shumë vëmendje se të tjerët të xhiruar nga autorë shumë më të njohur. /Il Post/
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
