.png)
Nga Gazeta Si - Pavarësisht nga të gjitha dëmet e shkaktuara nga zjarri i Notre Dame 2019, ai u ka dhënë arkeologëve të Parisit një mundësi unike për të parë historinë e monumentit.
Pjesë të katedrales së famshme që janë fshehur për shekuj tani po shkëputen dhe rimontohen, duke ofruar një dritare në risitë arkitekturore që dikur e bënë këtë ndërtesë 32 metra të lartë katedralen më të lartë të epokës së saj.
Kjo lartësi, zbulohet, është kryesisht falë hekurit që kalon nëpër këtë strukturë madhështore.
Arkeologët kanë zbuluar mijëra kapëse metalike në pjesë të ndryshme të katedrales, disa që datojnë në fillim të viteve ‘60.
Gjetjet sugjerojnë se përdorimi i gjerë i hekurit në muraturë nuk është aq modern sa supozohej dikur nga ekspertët.
Ndërtuesit mesjetarë që punuan në Notre Dame po përdornin teknikën arkitekturore shumë përpara se të fillonin punimet e restaurimit në shekullin e 19-të.
“Notre Dame tani është padyshim katedralja e parë gotike e njohur në të cilën hekuri është përdorur masivisht për të lidhur gurët si një material ndërtimi i përshtatshëm”, përfundojnë arkeologët që punojnë në Paris.
Ekipi vlerëson se pajisjet prej hekuri të gjetura në Notre Dame ishin projektuar deri në dy dekada përpara se të ndërtohej katedralja Soisson e Francës dhe katër dekada përpara se të krijohej katedralja Bourges. Deri më tani, të dyja këto ndërtesa gotike konsideroheshin si shembujt e parë të muraturës sistematike të hekurit.
Arkitekti që fillimisht ishte përgjegjës për ndërtimin e Notre Dame ishte dukshëm përpara botës.
Ai duket se ka përdorur me bollëk shufra hekuri për të lidhur gurët së bashku. Këto kapëse të forta janë gjetur në dyshemenë e galerive të katedrales dhe në kthesat e harqeve të saj të shumta.
“Ky rrjet metalik, i instaluar në fazat e hershme të ndërtimit, duhet interpretuar si përforcim inovativ i brinjëve tërthore të majës së jashtme në lartësinë gati 11 m, e cila duhej të mbahej pa asnjë mbështetje të brendshme…”, shkruajnë studiuesit.
“Ndërsa ndërtesat e tjera përdorën shufra lidhëse prej druri të shtrirë midis harqeve… mjeshtri i parë i ndërtimit të Notre-Dame de Paris bëri zgjedhjen e guximshme të një sistemi duke përdorur një material më të fortë që mund të fshihej më lehtë”.
Përforcimet funksionuan qartë dhe duket se janë imituar nga arkitektët e ardhshëm, deri në shekullin e 13-të kur u bënë shtesa dhe përmirësime në katedrale.
Detektorët e metaleve, për shembull, kanë zbuluar qindra kapëse metalike të përdorura në naosin e Notre Dame, dhe megjithëse nuk mund të datohen saktë, ato duken ndryshe nga elementët kryesorë në dysheme. Ekspertët dyshojnë se ato ishin vepër e një arkitekti të mëvonshëm, i cili, sipas të dhënave historike, ndoshta ishte punësuar midis viteve 1170 dhe 1190 pas Krishtit.
Ky arkitekt i dytë ka shumë të ngjarë të ketë adoptuar teknikën kryesore nga mjeshtri para tij. Dhe ai ndoshta ia kaloi këtë njohuri menaxherit të ardhshëm.
Një varg elementesh në majë të mureve anësore të ndërtesës daton më vonë nga fillimi i shekullit të 13-të, duke sugjeruar se strukturat ishin ngritur pasi korniza e ndërtesës ishte vendosur tashmë.
“Kjo vazhdimësi në teknika, nga niveli më i ulët i stendave, deri në majë të ndërtesës dhe ndoshta që përfshin të paktën tre muratorë mjeshtër gjatë një periudhe 50-vjeçare, godet në Notre-Dame”, shkruajnë arkeologët.
“Kryendërtuesit e saj vendosën të përdorin forma të njohura që nga lashtësia, elementë të tillë u përdorën gjerësisht për shembull në Koloseun në Romë, për t’i shërbyer një arkitekture inovative”.
Në shekullin e 19-të, disa fushata restaurimi filluan në katedralen e Notre Dame, gjithashtu me zinxhirë dhe shufra hekuri.
Në mënyrë konvencionale, ekspertët kanë supozuar se forca të blinduara hekuri janë përdorur vetëm gjatë këtyre përmirësimeve më moderne.
Por restaurimi i fundit i Katedrales Notre Dame duket se ka “hedhur dritë të re mbi fillimet e ndërtimit gotik, duke çuar në një kuptim më të mirë të të menduarit të mjeshtrave muratorë”.
Ndoshta edhe më intriguese, një analizë kimike e prodhimeve mesjetare sugjeron se ato vinin nga burime të shumta të ndryshme dhe zakonisht ishin ngjitur së bashku.
Është e mundur që ka pasur një treg të lulëzuar për hekur të ri dhe të ricikluar në qytetin kryesor mesjetar në shekullin e 12-të. Në të vërtetë, të dhënat historike sugjerojnë se importet e hekurit datojnë në shekujt 12-të dhe 13-të.
Ndërsa puna e restaurimit vazhdon në Notre Dame, studiuesit shpresojnë të mësojnë më shumë rreth këtyre ndërtuesve mbresëlënës mesjetarë dhe se si ata dikur i merrnin materialet e tyre dhe i bashkonin shekuj më parë.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
