Ndryshimet klimatike dhe lufta në Ukrainë janë të vendosur të mbajnë çmimet e ushqimeve në nivele shumë më të larta se përpara pandemisë Covid-19, pavarësisht shenjave të moderimit në tregjet globale të mallrave, kanë paralajmëruar ekonomistët dhe ekspertët e bujqësisë.
Çmimet e ushqimeve me shumicë janë stabilizuar gjatë muajve të fundit, duke rritur shpresat se rritja e kostos së shitjes me pakicë të produkteve kryesore si orizi, buka dhe qumështi, e parë në dy vitet e fundit, do të zvogëlohej në vitin 2023.
Përditësimi i fundit i indeksit të çmimeve të ushqimeve të mallrave bujqësore të tregtuara ndërkombëtarisht, i përpiluar nga Organizata e OKB-së për Ushqimin dhe Bujqësinë (FAO), shënoi rënien e tij të tetë mujore radhazi në nëntor që nga kulmi në mars. Indeksi i nëntorit tregoi se çmimet ishin vetëm 0.3 për qind më të larta se një vit më parë. Megjithatë, stabilizimi në tregjet ndërkombëtare ende nuk është përkthyer në inflacion më të ulët për familjet në mbarë botën.
Edhe nëse kjo ndodh me kalimin e kohës, kostot ka të ngjarë të mbeten shumë mbi nivelet para pandemisë pasi lufta dhe ngjarjet e motit kufizojnë aftësinë e prodhuesve për të përfituar nga çmimet më të larta duke rritur ofertën.
“Normalisht kura për çmimet e larta janë çmimet e larta”, tha Carlos Mera, analist i lartë në Rabobank.
“Ne shohim dobësi në kërkesë, por prodhimi nuk ka qenë shumë elastik.”
Pas disa vitesh prodhime të forta falë kushteve të favorshme të motit, çmimet e drithit u forcuan gjatë pandemisë për shkak të grumbullimit nga konsumatorët, kompanitë dhe qeveritë. Edhe para pushtimit rus të Ukrainës në shkurt, i cili shkaktoi rritje të çmimeve për shkak të rëndësisë së të dy vendeve në prodhimin e mallrave të tilla si gruri, thatësirat e vazhdueshme në rajonet kryesore të rritjes i kishin shtyrë çmimet më të larta. Si konflikti i Ukrainës, i cili ka rritur koston e karburanteve fosile dhe prodhimin e plehrave intensive me energji, ashtu edhe viti i tretë i fenomenit të motit La Niña – shkaku i thatësirave të rënda në SHBA, Argjentinë dhe Europë – kanë goditur fermerët, duke frenuar aftësia për të rritur prodhimin.
“Përgjigja e furnizimit ka qenë e ngadaltë. Fermerët në mbarë botën po aplikojnë më pak plehra dhe në vende të tilla si Afrika, kjo do të çojë në prodhim më të ulët, “tha Josef Schmidhuber, zëvendësdrejtor i tregtisë dhe tregjeve në FAO, i cili priste që prodhimi i drithit të jetë më i ulët vitin e ardhshëm se në të kaluarën. vjet. FAO është gjithashtu e shqetësuar se mund të ketë mungesë globale të orizit vitin e ardhshëm nëse prodhuesit nuk arrijnë të gjejnë pleh të mjaftueshëm.
“Rënia e prodhimit global të drithërave për vitin aktual bujqësor dhe presionet e kostos së inputeve, do të mbajnë çmimet e ushqimeve të larta në të ardhmen e afërt,” tha Ervin Prifti, ekonomist i lartë në FMN. Çmimet e plehrave filluan të rriten edhe para luftës, pasi Rusia shkurtoi furnizimet me gaz, lëndën kryesore të parë, në Europë vitin e kaluar.
Çmimet e potasit u rritën pasi qeveritë perëndimore vendosën sanksione kundër Bjellorusisë, një prej prodhuesve më të mëdhenj në botë të lëndës ushqyese. Megjithëse kostot kanë rënë nga kulmi, çmimet mbeten të larta sipas standardeve historike dhe të dhënat nga konsulenca CRU tregojnë se plehrat mbeten të papërballueshme për shumë.
Pushtimi i Rusisë ka prekur tre cikle të korrave të Ukrainës deri më tani.
Të korrat e vitit 2021 u penguan të largoheshin nga vendi pasi shpërtheu lufta. Të korrat e vitit 2022 u përballën me probleme të korrjes dhe infrastrukturës, me zonat kryesore që u bënë zona lufte.
Rendimentet e të korrave të vitit të ardhshëm pritet të bien ndjeshëm.
“Kjo është e barabartë me tre thatësira të njëpasnjëshme,” tha Joseph Glauber, studiues i lartë në institutin e ekspertëve për sigurinë ushqimore IFPRI dhe ish kryeekonomist në Departamentin e Bujqësisë të SHBA.
Perspektiva e çmimeve më të larta globale të ushqimeve me shumicë vjen pasi shumica e vendeve në mbarë botën po luftojnë me rritjen e inflacionit të çmimeve të ushqimit të konsumit.
Në të gjithë G7, kostot e ushqimit për konsumatorët janë rritur mesatarisht me 12.7 për qind gjatë vitit të kaluar. Shumë vende me të ardhura mesatare dhe në zhvillim kanë raportuar shifra edhe më të larta – nga më shumë se 40 për qind në Hungari në gati 100 për qind në Turqi.
“Mund të duhen edhe dy tremujorë përpara se të shohim ulje të inflacionit të ushqimeve vendase”, tha Prifti. Katharine Neiss, kryeekonomistja europiane për PGIM Fixed Income, një menaxhere fondesh, tha se çmimet më të ulëta të shitjes me shumicë nuk do të futeshin shpejt në kostot e shitjes me pakicë pasi prodhimi i ushqimit ishte shumë intensiv i energjisë, me ndikimin e çmimeve më të larta të naftës dhe gazit që rezulton nga pushtimi rus i Ukrainës.
Konsumatorët në tregjet në zhvillim dhe ekonomitë në zhvillim, të cilët zakonisht shpenzojnë një pjesë relativisht të madhe të të ardhurave të tyre për ushqim, janë veçanërisht të ekspozuar.
Shumë vende në Afrikë dhe Lindjen e Mesme varen nga rajoni i Detit të Zi për importe dhe priren të kenë monedha më të dobëta dhe më të paqëndrueshme. Shumica e transaksioneve globale të mallrave ushqimore janë me çmime në dollarë, duke përforcuar potencialisht efektin e kostove më të larta në çmimet vendase të ushqimit. Megjithëse zgjatja në nëntor e marrëveshjes së grurit të Detit të Zi midis Rusisë dhe Ukrainës, e cila siguron që të paktën disa nga mallrat ushqimore të vendit të arrijnë klientët ndërkombëtarë, ka ulur rrezikun e rritjeve të mëtejshme të çmimeve, kushtet gjeopolitike mbeten të pasigurta.
Ndërkohë, masat e përdorura nga ekonomistët dhe tregtarët për të vlerësuar disponueshmërinë e mallrave, siç është raporti i stokut ndaj përdorimit, tregojnë se furnizimet me grurë janë në nivelin më të ulët në më shumë se një dekadë.
Burimi: Financial Times/Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
