Tregjet e fuqishme të punës po sfidojnë përpjekjet e bankierëve qendrorë për të ulur inflacionin dhe parashikimet e ekonomistëve se recesioni është afër qoshes.
Tregu i fortë i punës është i mirë për punëtorët. Por është keq për inflacionin, duke u sinjalizuar bankave qendrore të botës, të cilat po rrisin normat e interesit me ritmin më agresiv në dekada, se nuk mund të lehtësohen.
Ndërsa kostot e huamarrjes rriten dhe rritja ngadalësohet, normat e papunësisë nuk po rriten. Në vend të kësaj, kompanitë në të gjithë ekonomitë e zhvilluara po ankohen për mungesa kronike të punëtorëve. Një mospërputhje e vazhdueshme midis kërkesës për punësime të reja dhe ofertës së punëtorëve po mbështet pagat dhe po mbron konsumatorët nga ngadalësimet pikërisht kur bankat qendrore kanë nevojë për zbehje të kërkesës për të ulur inflacionin.
Që nga shtatori, punësimi mes prodhuesve dhe ofruesve të shërbimeve globalisht ishte rritur çdo muaj për dy vitet e fundit, sipas një matës JPMorgan Chase & Co të prodhuar nga S&P Global. Dhe Organizata për Zhvillim dhe Bashkëpunim Ekonomik tha se papunësia në 38 vendet e saj anëtare arriti në 4.9% në gusht. Shkalla ishte nën ose e barabartë me nivelin e para-pandemisë në 80% të vendeve.
Në SHBA, shkalla e papunësisë është në 3.5%, që përputhet me nivelin më të ulët të pesë dekadave. Kërkesa e punëdhënësve për punëtorë është e fortë, megjithatë pjesëmarrja në fuqinë punëtore mbetet nën nivelet para pandemisë, me 1.7 vende të lira pune për çdo amerikan të papunë.
Të dhënat e datës 28 tetor treguan se kostot e punësimit në SHBA vazhduan të rriteshin me një ritëm të shpejtë në tremujorin e tretë, duke nënvizuar vazhdimësinë e presioneve inflacioniste që ka të ngjarë të mbajnë Rezervën Federale në një kurs të rritjes së shpejtë të normave të interesit.
Pandemia kishte bërë që shumë njerëz të largoheshin nga fuqia punëtore, duke ndërprerë gjithashtu rrjedhën normale të punës së emigrantëve. Të dhënat ka të ngjarë të tregojnë se punëdhënësit vazhduan të shtojnë vende pune me një ritëm solid, megjithëse më të moderuar, në tetor.
Në zonën e euros, papunësia është në pikën më të ulët në historinë 20-vjeçare të monedhës së përbashkët. Ekonomitë e mëdha industriale, përfshirë Australinë, Kanadanë dhe Korenë e Jugut, po shohin gjithashtu tregje të shtrënguara të punës, pavarësisht rritjes së normave të interesit.
Nëse rritja e vendeve të punës fillon të plasaritet, do të ndihmojë në përcaktimin se kur bankat qendrore mund të ngadalësojnë apo edhe të ndalojnë rritjen e normave. Për sa kohë që punësimi mbetet elastik, ata mund të ngurrojnë të lehtësohen.
Një skenar ku inflacioni ulet dhe papunësia rritet vetëm në mënyrë modeste, do të ishte rasti më i mirë për bankat qendrore globalisht.
Megjithatë, është e paqartë nëse politikëbërësit mund të arrijnë objektivat e tyre të inflacionit pa nxitur papunësinë, duke pasur parasysh rolin që punësimi i përhapur dhe fitimet e shpejta të pagave kanë luajtur në mbështetjen e kërkesës së konsumatorëve.
Në 1994-1995, nën kryesuesin e atëhershëm Alan Greenspan, Fed dyfishoi normat e interesit në 6% dhe pati sukses në ngadalësimin e rritjes ekonomike pa e zhdukur atë ose pa nxitur papunësinë. Por gjatë periudhave të inflacionit të lartë në vitet 1970 dhe 1980, shtrëngimi i Fed çoi në rritjen e normave të papunësisë në 9% në 1975 dhe 10.8% në 1982.
Tani për tani, pushimet nga puna janë ende në nivele të ulëta historikisht, por markat kryesore në tregtinë globale kanë filluar të sinjalizojnë një ngadalësim që po vjen.
Meta Platforms Inc., pronari i Facebook dhe Instagram, tha se do të ngrijë punësimin dhe do të ristrukturojë disa ekipe në një përpjekje për të ulur kostot dhe për të zhvendosur prioritetet.
Megjithatë, punëdhënësit po punësojnë, pagat po rriten dhe pushimet nga puna mbeten të pakta.
Në MB, shkalla më e ulët e papunësisë që nga viti 1974 maskon një problem të pjesëmarrjes së fuqisë punëtore, me të paktën 300.000 njerëz më pak të punësuar se përpara pandemisë. Një shembull: Aeroporti Heathrow i Londrës ka paralajmëruar se duhet të punësojë 25.000 njerëz të tjerë.
Në SHBA, aplikimet për sigurimin e papunësisë janë afër niveleve historike të ulëta. Gati gjysma e bizneseve të vogla raportojnë se nuk mund të plotësojnë pozicione të hapura.
Guvernatori i Bankës së Rezervës së Australisë, Philip Lowe u tha ligjvënësve në shtator se perspektiva për tregun e punës atje është “po aq e fortë sa ka qenë në dekada”.
Rritja e inflacionit do të sjellë rritje të pagave për të dytin vit radhazi në 2023, sipas një sondazhi nga konsulenca e fuqisë punëtore, ECA International. Vetëm 37% e vendeve në mbarë botën pritet të raportojnë rritje të pagave që janë në përputhje me inflacionin. Kjo ka të ngjarë të thotë që punëtorët do të shtyjnë kërkesa më të larta për paga, gjë që do të nxiste më tej inflacionin dhe do të inkurajonte bankat qendrore të shtrëngojnë edhe më shumë.
Në Zelandën e Re, banka qendrore e së cilës ishte ndër më të hershmet dhe më agresivet e ekonomive të zhvilluara për të rritur normat, inflacioni i pagave është më i shpejti në 14 vitet e fundit dhe ka një mungesë të punëtorëve të huaj në industritë kryesore.
“Është e mundur që kompanitë po zgjedhin të mos shkurtojnë stafin që mund të mos jenë në gjendje ta punësojnë shpejt pasi të fillojë rimëkëmbja. Kjo mund të nënkuptojë se goditja ndaj punësimit mund të mos materializohet për ca kohë”, tha Robert Carnell, kryeekonomist në ING Bank NV.
Burimi: Bloomberg;Përshtati Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
