Nga Gazeta Si – I shtrirë në arkivol, me fytyrën e tij me mustaqe mbi një jastëk karafil, Stalini është zhytur në gjumin e përjetshëm. Por më pas një rënkim i shpëton buzëve: “Më vrasin çizmet…”. Dhe duke zgurdulluar sytë vazhdon: “Nuk kam vdekur, nuk vdes kurrë”. Kështu fillon, me një ringjallje të tmerrshme, “Fairytale” e Aleksandr Sokurov, mjeshtri 71-vjeçar i kinemasë ruse, që ka marrë Luanin e Artë për një “Faust” vizionar.
I papëlqyer gjithmonë nga pushteti, Sokurov i ka kushtuar një trilogji pushtetit, “Moloch”, “Demi”, “Dielli”, që synon Hitlerin, Leninin, Hirohiton. Aktakuza që tani vazhdon me këtë përrallë të re, më 6 gusht në garë në Festivalin e Filmit në Lokarno të Zvicrës.
Ju riktheni në jetë katër protagonistë të shekullit të kaluar: Stalinin, Churchillin, Hitlerin dhe Musolinin. A është fabula e zezë e historisë?
Në çdo fabulë ka gjithmonë një element terrori, sepse çdo fabulë fsheh të vërtetën. Tragjeditë më të frikshme të njerëzimit ndodhën në vitet 1900. Kjo është arsyeja pse doja të mblidhja në një lloj jete të përtejme të Dantes ata që janë përgjegjës për fatin e Europës, të botës, të kaq shumë masakrave.
Çudia është se nuk janë aktorët që i imitojnë ata, por vetë ata. I shohim duke lëvizur, duke folur… Si ia dolët ta kryenit këtë magji?
Ndër fuqitë e kinemasë është ajo e ringjalljes së të vdekurve! Imazhet, zërat e të katërve janë ende mes nesh, të mbyllura në kaseta dhe filma. Arkivat janë shpellat e kujtesës, dixhitalizimi i ka çelur.
Pra, “heronjtë” e mi nuk veprojnë, ata jetojnë. Ju mund t’i besoni asaj që ata thonë, mënyrës së tyre të gjesteve, shprehjeve të tyre. Janë vetë ata. Sa i përket sfondit, e kam nxjerrë nga artistë italianë.
Sa ishte Dante në krahun tuaj në këtë udhëtim?
Dante erdhi tek unë dhe më ofroi ndihmën e tij. Prej vitesh kam menduar për një film për “Komedinë Hyjnore”. Është ëndrra ime. Por a ka ende vend për ide të shkëlqyera?
Babai juaj ishte ushtarak. Çfarë tha ai për një luftë që i kushtoi Rusisë 25 milionë të vdekur?
Babai im u mor për të shkuar në luftë nga një komunitet rural ukrainas në moshën 17-vjeçare, së bashku me babanë dhe vëllain e tij. Ai më përsëriti: lufta ishte vuajtja e gjithë popullit, sepse dihej që një pjesë e madhe e Europës ishte me nazistët. Ishte e çuditshme, e frikshme, e dhimbshme. Dhe këtyre miliona vdekjeve duhet t’u shtojmë vdekjet e represioneve staliniste.
Çfarë dobie kishte ai mësim i tmerrshëm në dritën e luftës me Ukrainën?
Shumë pak. Është e mahnitshme se sa jopopullore është sot përpjekja për bashkëjetesë paqësore. Sado demokratik të jetë, një vend pacifist duket se nuk ekziston më. Sot janë vetë popujt që kërkojnë nga udhëheqësit e tyre të luftojnë. Faji është pjesërisht edhe te kinemaja militariste, e cila ka rrënjosur kultin e forcës.
Sa i rëndë është diskriminimi aktual kulturor?
Ne do të vuajmë shumë: kultura e Botës së Vjetër është një sistem i vetëm i pandashëm i qarkullimit të gjakut. Rusia ishte dhe mbetet motra e kulturës së madhe europiane, çfarëdo që të bëjnë politikanët.
Kontributi i artistëve rusë në muzikë, letërsi, shkencë dhe kinema është i madh dhe i pashlyeshëm. Fatkeqësisht, për një kohë të gjatë populli ka hyrë në një pakt me pushtetin, ka transferuar plotësisht të drejtën për të disponuar lirinë dhe ndërgjegjen e tij. Dhe në këtë Kisha Ortodokse ka padyshim pjesën e saj.
Por a e mbështesin artistët rusë pushtetin?
Si kudo: oborrtarët e bëjnë këtë, njerëzit e lirë punojnë sipas ideve dhe ndërgjegjes së tyre.
A është vërtet Putini Stalini i ri?
Putini është një njeri i kohës së tij, ai nuk ka nevojë për krahasime, ai ka një dimension të tijin.
A keni arritur të flisni ndonjëherë me të?
Kam pasur shumë mundësi për t’i shprehur Putinit pikëpamjen time për situatën në Rusi, për luftën dhe për paqen. Por ajo që thashë nuk kishte rëndësi. Njerëzit si unë i mërzitin ata.
Si është për ju të jetoni në Rusinë e sotme?
Ka qenë gjithmonë e vështirë, si në kohën e komunistëve, ashtu edhe tani. Shokët e mi shpesh më sugjerojnë të largohem nga vendi. Por babai im luftoi kundër nazizmit dhe po ashtu edhe nëna ime. Varret e tyre janë në Rusi. Atdheu im është gjuha ruse. Rusia nuk ka nevojë për mua. Por unë kam nevojë për të.
Një muaj më parë u penguat të mbërrinit në Milano për Milanesiana. A do të jeni në gjendje të arrini në Lokarno?
Ishte shumë e trishtueshme ajo që ndodhi me Milanesiana. Do të përpiqem të shkoj në Lokarno, është e rëndësishme për filmin. Do të jetë premiera botërore, mund të jetë edhe e fundit pasi Rusia nuk ka ende leje censurimi. Marrja e tij nuk do të jetë e lehtë.
Marrë nga Il Corriere della Sera, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
