.png)
Nga Gazeta Si - Grabitësit po plaçkitin fshatrat e Shqipërisë juglindore ku copat e qeramikës antike mbushin peizazhin.
Këta gjuetarë të paligjshëm të thesareve të tilla të trashëgimisë kulturore operojnë pothuajse pa u ndëshkuar në vend, duke shkaktuar zemërim midis arkeologëve mbi vjedhjen e trashëgimisë kombëtare të çmuar që ushqen një treg të zi global.
Qeveria thotë se po punon dhe do të marrë masa për të mbrojtur dhe ruajtur vende të tilla ku grabitësit mëshojnë, por deri më tani ka pak dobi – edhe pse trafikimi i objekteve arkeologjike është një krim, si në shumicën e vendeve.
Tani e mbuluar me bimësi të egër, rajoni afër Korçës së sotme i quajtur “Hija e Korbit” po masakrohet çdo ditë e më shumë.
Vendi, i vendosur përballë një kodre, është shkatërruar vitet e fundit nga grabitës të “armatosur” me lopata dhe shkopinj që kërkojnë metale dhe objekte të rralla.
“Ka njerëz nga të gjitha rajonet që nxitojnë në këto vende”, tha Axhem Lageshtari, 60 vjeç, një banor i zonës.
“Këta gërmojnë kudo. Kërkojnë me shpresën për të gjetur ar, argjend apo sende të tjera me vlerë”, shpjegoi ai.
Zona fitoi famë pas zbulimit të më shumë se 600 monedhave argjendi në vitet 1980 – duke përfshirë disa që datojnë shekuj që nga sundimi i Aleksandrit të Madh.
Ekspertët i thanë “Agence France-Presse” (AFP) se gërmime të paligjshme janë zbuluar pothuajse në çdo vend të rëndësishëm arkeologjik në rajon, i cili është shtëpia e nekropoleve historike, kalave dhe mbetjeve të tjera që datojnë nga epoka e bronzit deri në mesjetën e hershme.
“Problemi është veçanërisht shqetësues në Hijën e Korbit, një qytet i rëndësishëm arkeologjik që ende nuk është eksploruar nga arkeologët”, ankohet Rovena Kurti, shefe e departamentit të parahistorisë në Institutin e Arkeologjisë së Tiranës.
“Ata dëmtojnë lokalitetin dhe plaçkitin trashëgiminë”, shtoi Kurti.
Pastruesit shpesh shkatërrojnë të dhënat shkencore dhe heqin objektet nga konteksti i tyre mjedisor, gjë që është e nevojshme për ekspertët për të kuptuar historinë e zonës, shpjegoi Cecile Oberweiler, ish-drejtoresha e misionit franko-shqiptar në Korçë.
Në verilindje të kryeqytetit Tiranë, mbetjet e një kishe të shekullit të 11-të ose të 12-të janë shpërfytyruar me vrima të hapura të lëna nga grabitësit.
Kisha e Virgjëreshës së Shenjtë duhej të mbrohej si një monument kulture i njohur, por kjo nuk i ndaloi grabitësit të plaçkisnin zonën.
“Mund t’i japim çdo emër, por në të vërtetë, aktualisht është një gërmadhë që ka rënë pre e grabitësve”, është shprehur arkeologu Skënder Muçaj.
Plaçkitja e zonës ka qenë veçanërisht e dhimbshme për banoren vendëse, Nora Braia.
“Unë vij çdo të martë për t’iu lutur Virgjëreshës Mari. Ajo shpëtoi jetën e djalit tim të sëmurë, por unë isha e pafuqishme për ta shpëtuar këtë strehë”, tha Braia, 80 vjeç, për AFP përmes lotëve, duke thënë se shpreson që grabitësit “do të ndiqen nga fatkeqësitë”.
Ekspertët thonë se nuk është bërë mjaftueshëm ligjërisht për të ndaluar plaçkitjen.
Ministria e Kulturës e Shqipërisë i tha AFP se përpjekjet janë duke u zhvilluar për të luftuar “trafikimin e paligjshëm të pasurive kulturore”, duke përfshirë një plan kombëtar veprimi të shpalosur në 2018-n së bashku me nismat për të përmirësuar koordinimin me organizatat ndërkombëtare.
Nuk ka asnjë vlerësim zyrtar për vlerën e tregut të objekteve të grabitura nga Shqipëria.
Por studiuesit janë të sigurt se disa nga artefaktet kanë rënë në duart e trafikantëve ndërkombëtarë dhe më pas janë shitur në ankande në muze dhe koleksione private jashtë vendit.
“Është një luftë që Shqipëria nuk mund ta udhëheqë e vetme, përgjegjësia bie edhe mbi autoritetet e vendeve të tjera që mbyllin sytë kur këto objekte ekspozohen në muzetë e tyre”, tha Neritan Ceka, arkeolog dhe historian arti.
Aktakuza e fundit e Jean-Luc Martinez – ish-kreut të Luvrit në Paris, i cili u akuzua për komplot për të fshehur origjinën e thesareve arkeologjike – theksoi shtrirjen e tregtisë së paligjshme të antikave.
Arkeologu francez, Pascal Darcque, tha se problemi ishte mjaft i përhapur dhe se muzetë shpesh nuk e marrin seriozisht procesin e verifikimit të objekteve për shitje dhe origjinës së tyre.
“Shitja e tyre duhet të bllokohet dhe nëse mund të përcaktohet origjina e tyre gjeografike, objekti duhet të kthehet”, tha Darcque.
Marrë nga DailySabah, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
