Gjithmonë e më shumë vende po ruajnë trashëgiminë e tyre kulturore

Nga Gazeta Si - Gjuetia për monedhat e marra në mënyrë të paligjshme që konsiderohen si trashëgimi kulturore e një vendi tjetër po intensifikohet. Nga perspektiva e rendit dhe ligjit kjo është një gjë e mirë. Nga një këndvështrim ligjor, kush mund të vendosë se cilat monedha janë mjaftueshëm të rëndësishme për t’u etiketuar si trashëgimi kulturore nga një vend dhe kush i jep atij vendi të drejtën të kërkojë një trashëgimi të tillë, është në pikëpyetje.

Më 18 mars, Doganat dhe Mbrojtja Kufitare e SHBA-së njoftuan kufizime të reja importi për ato që CBP i përshkroi si “monedha shqiptare” si pjesë e një liste lavanderie të kufizimeve të importit për çdo gjë dhe gjithçka që mund të gjendet në atë që është Shqipëria e sotme me origjinë nga viti 300,000 p.e.s. dhe 1913. Shqipëria u bë një komb i pavarur në vitin 1913, pasi më parë ishte pjesë e Perandorisë Osmane.

Sipas njoftimit të datës 17 mars, “Kjo kategori përfshin monedha të llojeve ilire, greke, maqedonase, romake, provinciale, bizantine, mesjetare dhe osmane që qarkulluan kryesisht në Shqipëri, duke filluar nga afërsisht shekulli i 6-të p.e.s. deri në vitin 1750 pas Krishtit.

Monedhat janë bërë në bakër, bronz, argjend dhe ar. Shembujt janë përgjithësisht të rrumbullakët, kanë shkrim dhe tregojnë imazhe të kafshëve, ndërtesave, simboleve ose figurave mbretërore ose perandorake.

Operacioni Pandora VI ishte një spastrim i 28 vendeve nga qershori deri në shtator 2021, i cili u dha Interpolit, Europolit dhe Organizatës Botërore të Doganave që luftojnë kundër krimit më shumë se 9000 mallra kulturore dhe arrestoi 52 individë. Sipas një deklarate për shtypin, sekuestrimi përfshinte statuja të vjedhura, instrumente muzikore, gjetje arkeologjike, pjesë qeramike, piktura, mobilie “dhe më shumë”.

Spastrimi i fundit përfshinte gjetjen e një “trupi” të monedhave ari të lashta romake në Spanjë. Policia spanjolle pranoi se monedhat u zbuluan “në një shtëpi të njohur ankandi në Madrid, dhe më vonë identifikoi se nga cili vend arkeologjik ishin grabitur monedhat”. Një inventar i monedhave nuk ishte i disponueshëm në kohën kur po shkruhej ky artikull, por është sugjeruar se monedhat kishin vlerë rreth 500,000 euro ose rreth 550,000 dollarë amerikanë në tregun e zi.

Agjentët e Doganës dhe Mbrojtjes Kufitare të Shteteve të Bashkuara së fundmi sekuestruan 13 artefakte të lashta meksikane që datojnë në periudhën e Aztecëve, që përfshinin një kafkë dhe dy adze ose sëpata prerëse. USCBP nuk ishte e qartë nëse sëpatat ishin me të vërtetë “të prera” apo nëse ato ishin para sëpata të çuditshme dhe kurioze.

Siç thuhej në një postim të ‘InsideHook.com’ të 18 marsit, “Kur mendoni për trafikimin, gjërat e para që ju vijnë në mendje janë - me shumë mundësi - droga, e ndjekur nga kafshët e egra. Por ka gjithashtu një tregti të konsiderueshme të paligjshme në atë që Interpoli e ka quajtur “mallra kulturore” - dhe, siç mund të pritet, ka gjithashtu një përpjekje të konsiderueshme nga zbatimi i ligjit për t’i dhënë fund kësaj”.

Operacioni Pandora ose përpjekjet e tjera të zbatimit të ligjit mund të jenë një gjë e mirë, por ato zbatojnë ligjet dhe Memorandumin e Mirëkuptimit, pa marrë parasysh nëse këto janë ligje dhe memorandume të mirëkuptimit që janë të mira për masat ose janë të mira vetëm për qeverinë dhe grupet e interesit të veçantë.

Në një artikull të kohëve të fundit në Cultural Property News, avokati i Uashingtonit, Peter Tompa, shkroi, “Gjithnjë e më shumë, megjithatë, ai zbulim i mrekullueshëm në një treg lokal ose në internet mund të kthehet në një dhimbje koke të madhe kur importohet në Shtetet e Bashkuara – nëse bie ndesh me rregullore të paqarta, pak blerës të mallrave kulturore dinë diçka për të”.

Praktika ligjore e Tompa-s fokusohet në bizneset e vogla, shtëpitë e ankandeve, shoqatat tregtare, grupet e avokimit, koleksionistët dhe muzetë për çështje që lidhen me tregtinë ndërkombëtare të mallrave kulturore. Tompa ka shërbyer si drejtor ekzekutiv i Shoqatës së Koleksionistëve të Monedhave të Lashta.

Siç shpjegoi Tompa, “MOU (memorandumi i mirëkuptimit) autorizon Sigurinë Kombëtare të konfiskojë lloje të artikujve në “lista të caktuara” të gjera që gjenden në rregulloret federale dhe t’i kthejë ato në vendin e tyre të origjinës”. Laku që përcakton këto lista duket se po shtrëngohet, siç mund të shihet edhe nga mirëkuptimet për ato që janë shqiptare.

Sipas Tompa, “MOU u konceptuan fillimisht si një mënyrë për të ndihmuar vendet e varfra të mbrojnë trashëgiminë e tyre kulturore nga grabitjet. Fillimisht, MOU iu dhanë vendeve të varfra, të botës së tretë, dhe kufizimet e importit u vendosën vetëm për gamën e ngushtë të artefakteve arkeologjike dhe etnologjike. Megjithatë, si idetë e tjera të mira që burojnë nga Uashingtoni, zvarritja e misionit ka ripërdorur dhe zgjeruar shumë programin. Ajo që filloi si një përpjekje e përqendruar për të mbrojtur vendet arkeologjike dhe objektet e rëndësishme jashtë vendit, është shndërruar në një program gjithëpërfshirës për të riatdhesuar pjesën më të madhe të gjithçkaje dhe çdo gjëje të bërë në një vend të caktuar nga parahistoria deri në fillim të shekullit të 20-të.

Tompa vazhdon, “Pas katër dekadash, MOU ose kufizime emergjente të importit janë vendosur me 24 vende, duke përfshirë anëtarë të pasur të Bashkimit Europian si Italia dhe superfuqi si Kina. Ato ndikojnë në një gamë gjithnjë e më të gjerë të mirash kulturore, duke përfshirë artikuj si monedhat historike që qarkullonin rajonalisht dhe ndërkombëtarisht si artikuj tregtie në të kaluarën dhe që mblidhen gjerësisht sot. Si rezultat, SHBA-ja është bërë efektivisht policia e kulturës në botë”.

Tompa paralajmëron, “MOU dhe kufizimet e importit të lidhura me to i lejojnë qeveritë e huaja të ‘tërheqin’ artefaktet e importuara në SHBA, përfshirë nga tregjet legjitime jashtë vendit, sepse atyre u mungon dokumentacioni i mjaftueshëm për të përfituar nga dispozitat e portit të sigurt për import të ligjshëm”.

“Nëse po vizitoni një vend të huaj”, shpjegon Tompa, “përpiquni ta dini përpara se të shkoni. Bëni disa kërkime rreth kontrolleve të eksportit dhe importit. Mos supozoni thjesht se artikujt e shitur hapur mund të eksportohen dhe importohen legalisht”.

Ai vazhdon, “Edhe pse nuk është e pagabueshme, blini vetëm nga tregtarët e njohur, veçanërisht ata që janë anëtarë të shoqatave tregtare që qëndrojnë pas shitjeve të tyre”, duke vazhduar, “Mbajeni atë që të mos bëhet një makth burokratik; ka kuptim të hulumtosh jo vetëm çmimet, gjendjen dhe origjinalitetin, por edhe çështjet e eksportit dhe importit”.

Koleksionistët mund të dëshirojnë të shikojnë faqen e internetit të Shoqatës së Koleksionistëve të Monedhave të Lashta për përditësime mbi kufizimet e importit në vend që të presin derisa më shumë vende si Shqipëria të ndryshojnë atë që ata mendojnë se është trashëgimia e tyre ekskluzive kulturore.

Marrë nga Numismatic.news, përshtati në shqip Gazeta Si

Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.