.png)
Nga Gazeta Si – Pas një pritjeje pak më të gjatë se zakonisht, është gati koha që shkëlqimtarët e botës së artit të zbresin në Venecia, në kërkim të artit më të mirë bashkëkohor. Tani për tani, shumë detaje rreth shfaqjes kryesore, “Qumështi i ëndrrave”, organizuar nga kryekuratorja Cecilia Alemani, si dhe disa nga pavijonet e shumëpritura kombëtare, janë ende të mbyllura. Por përpara kësaj ekstravagance të artit bashkëkohor, si Bienalja e Venecias, galeritë kanë punuar shumë në prapaskenë, duke mbështetur artistët e tyre në prezantimin e punës së tyre në një nga skenat ndërkombëtare.
Punimet në shfaqjen kryesore në Bienale, natyrisht, teknikisht nuk janë në shitje. Në këtë kuptim, ekspozita e kuruar me kujdes qëndron në kontrast me sallat (disi më të zbehta) të një panairi arti të nivelit të lartë, ku mund të shfaqeshin shumë nga të njëjtët artistë. Megjithatë, historikisht, ky dallim nuk ishte gjithmonë aq i qartë. Siç vuri në dukje New York Times, deri në vitin 2019, shfaqja kryesore kishte etiketa që emërtonin galeritë që përfaqësonin artistët e përfshirë, dhe vetë Bienalja e Venecias drejtoi një zyrë shitjesh deri në vitin 1968. Dhe më pas janë ngjarjet kolaterale, zyrtare dhe jozyrtare, që duket se kanë kapitale pas fluksit të pasurisë së koleksionit të artit në Venecia: Kush mund ta harronte mega-shfaqjen e Damien Hirst Palazzo Grassi “Treasures from the Wreck of the Unbelievable”, e cila u hap për të përkuar me Bienalen 2017, e përshkruar nga një kritik si një “showroom për oligarkët”?
Tashmë këtë vit, ka shenja se tregtarët dhe shtëpitë e ankandeve po mbajnë një sy të ngushtë në planet në Giardini dhe Arsenale, të cilat padyshim do të ndikojnë në interesin në të gjithë tregun. Surrealizmi, i theksuar në listën dhe titullin e artistëve të ekspozitës kryesore (marrë nga një libër nga Leonora Carrington), po kalon një moment: Sotheby’s sapo priti shitjen e parë në Paris kushtuar lëvizjes, duke përfshirë një pikturë të piktorit më pak të njohur çek. Toyen, i cili është përfshirë në “The Milk of Dreams” (ai u shit për 1.5 milion € [1.6 milion dollarë], dyfishi i vlerësimit të tij të lartë). Ndërkohë, Victoria Miro do të plotësojë përfshirjen e Paula Rego në ekspozitën e Alemanit duke hapur njëkohësisht një shfaqje me vepra të piktorit britanik në hapësirën e Bienales së Venecias.
Në fund të fundit, galeritë që përfaqësojnë artistë që shfaqen në Venecia, shpesh përfshihen në financimin e punës, nga fabrikimi, tek asistentët e studios, tek transporti. Me këtë në mendje, si i menaxhojnë galeritë interesat e tyre dhe të artistëve, ndërkohë që i përmbahen frymës së Bienales për një mbledhje neutrale ndaj tregut?
Sipas Paola Potena, drejtoreshë në Galleria Lia Rumma të Milanos – artisti i instalacionit të së cilës Gian Maria Tosatti po përfaqëson Italinë në Bienalen e Venecias këtë vit – ashpërsia kuratoriale e Bienales së Venecias është ajo që e dallon atë nga ngjarjet e tjera të artit. “Ky [neutralitet] gjeneron një vëmendje të veçantë… ndaj të gjitha projekteve artistike të paraqitura dhe për rrjedhojë edhe një rritje nga pikëpamja tregtare”, tha ajo. Potena vuri në dukje se një pjesë e mbështetjes së galerisë për Tosattin kishte ardhur në formën e mbledhjes së fondeve për punën që ai do të prezantojë në pavijonin italian përmes një rrjeti koleksionistësh dhe sponsorësh. Për Potenën, kjo është një pjesë e natyrshme e mënyrës se si Bienalja realizohet: “Përderisa zgjedhjet kuratoriale të ngjarjeve publike janë të pavarura, nuk shoh ndonjë fërkim nëse mbështetësit privatë ndërhyjnë për të ndihmuar projektet. Ata të gjithë punojnë drejt të njëjtit qëllim: atë të promovimit të artit dhe artistëve”.
Pothuajse të gjitha galeritë me të cilat fola për këtë pjesë theksuan ndryshimin midis ngjarjeve të shitjeve si panairet e artit dhe kurimit rigoroz dhe të pavarur të Bienales së Venecias. “Nuk mund të krahasosh një panair arti, ku njerëzit kërkojnë çmimin, me Bienalen ku… shumicën e kohës, njerëzit nuhasin, hanë, pinë art”, tha Kamel Mennour, mjaft poetikisht. “Në një panair, njerëzit me të vërtetë po konsumojnë art”.
Galeria Mennour’s me bazë në Paris dhe Londër po ndihmon në prodhimin e dy pavijoneve kombëtare – veprat e Zineb Sedira për pavijonin francez dhe Latifa Echakhch për zviceranët – si dhe dy ekspozita kolaterale.
Megjithatë, Mennour vuri në dukje se galeristët ishin ende duke biseduar rreth shitjeve gjatë Bienales, megjithëse rritja ishte kryesisht në veprat që nuk ishin shfaqur në Bienalen e Venecias. “Shumicën e kohës nuk funksionon në ngjarje”, tha ai. “Njerëzit vijnë në pavijon dhe pyesin për veprat që kemi në galeri”.
Sigurisht, disa vepra arti të shfaqura në Bienale janë vendosur në koleksione para kohe. Për shembull, galeria e Nju Jorkut, Luhring Augustine, kohët e fundit filloi të përfaqësojë Allison Katz, e cila do të shfaqë një seri prej pesë pikturash në shfaqjen kryesore të Bienales së Venecias. Disa prej tyre janë vendosur tashmë në koleksione muzeale, private dhe publike, tha Donald Johnson, partner në galeri. Është një vit i rëndësishëm për Katz, e cila sapo ka mbyllur një shfaqje të vlerësuar nga kritikët në Qendrën e Artit Camden dhe Venecia do të jetë një shans i ri që puna e saj të shihet në një kontekst të madh ndërkombëtar. “Bienalja e Venecias zhvillohet për një kohë të gjatë, që do të thotë se njerëzit janë në gjendje të kthehen në të dhe të kalojnë vërtet kohë me punën, si një ekspozitë muzeale”, tha Johnson.
Për artistët, Bienalja e Venecias është një mundësi e pashembullt për të lënë gjurmë. “Ndonjëherë artistët kanë nevojë për një hapësirë të madhe për të realizuar ëndrrat e tyre”, tha Lorenzo Fiaschi, bashkëthemelues i Galleria Continua. Krahas artistit të saj Jonathas de Andrade, i cili po shfaq në pavijonin kombëtar brazilian, galeria po mbështet një sërë ngjarjesh kolaterale, duke përfshirë një instalacion në Fondaco dei Tedeschi të artistes së ndjerë franko-marokene Leila Alaoui dhe instalacionin monumental Cooking the World. (2017) nga Subodh Gupta, në kopshtin e hotelit Belmond Cipriani. Megjithëse veprat e Alaoui-t nuk janë në shitje, Fiaschi tha se instalacioni i madh në formë shtëpie i Gupta-s, i bërë nga enë gatimi të varura e të përdorura prej alumini, ishte i disponueshëm për palët e interesuara: “Nëse një muze ose dikush donte ta blinte atë, pse jo?”
Galleria Continua po mbështet gjithashtu një shfaqje të artistes ukrainase Zhanna Kadyrova, të quajtur “Palianytsia”, fjala ukrainase për bukën, e cila është bërë një lloj fjalëkalimi lokal në Ukrainë, për shkak të vështirësisë pushtuese të rusëve për ta shqiptuar atë. Punimet nga kjo shfaqje do të jenë në shitje, tha Fiaschi, me të ardhurat që do të shkojnë për bamirësitë ukrainase për gratë dhe fëmijët.
Për galerinë argjentinase Barro, e cila përfaqëson Gabriel Chaile (puna e të cilit është gjithashtu pjesë e ekspozitës kryesore), Bienalja është një vend vendimtar për të takuar personalisht kuratorë dhe drejtorë muzesh, shpjegoi drejtori i galerisë, Nahuel Ortiz Vidal: “Buenos Aires është gjithashtu shumë larg nga SHBA-ja apo Europa, ku ndodh rrjedha kryesore”. Në këtë kuptim social, ishte i ngjashëm me panairet e artit si Frieze apo Art Basel, shpjegoi ai. “Bienalet, panairet e artit: është gjithmonë një përzierje”, tha ai, duke tundur kokën për kryqëzimin e mundshëm në këto modele.
Por a ka të bëjë kjo më shumë me ambiciet e panaireve të artit, sesa me ndonjë element komercial të Bienales? David Norr, një partner në James Cohan, i cili përfaqëson Firelei Báez dhe Elias Sime, të dy të përfshirë në ekspozitën kryesore, tha se nuk kishte asnjë krahasim midis të dyve. “Por kjo flet për suksesin se si panairet e artit kanë depërtuar në ndërgjegjen e audiencës sonë, që dikush të mendojë se ato janë ngjarje të kuruara ose ngjarje kulturore”, tha ai.
Në vend të kësaj, Norr e karakterizoi Bienalen e këtij viti si një arratisje të rrallë nga mundësitë e shitjes që bota e artit ishte aq e aftë për t’i ofruar. “Unë nuk mendoj se vizioni i [Alemani] ka të bëjë me tregun”, tha ai. “Është gjithnjë e më e rrallë që ne kemi mundësinë të shohim ekspozita grupore të mëdha, ndërkombëtare dhe të kuruara. Mendoj se na duhet më shumë se kurrë”.
Marrë nga Artsy, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
