.png)
Në një dhomë të Muzeut Kombëtar të Lviv, një skelë e madhe është e zhveshur. Në një tjetër, kllapat varen lirshëm nga muret. Bazamentet qëndrojnë bosh përgjatë korridoreve dhe paletat prej druri dhe kutitë prej kartoni janë shpërndarë në dysheme. Stafi përdori gjithçka që mundi për të paketuar me nxitim artefaktet e paçmuara të muzeut.
Ndërsa bombardimet ruse kanë shkatërruar pjesë të tjera të Ukrainës, qyteti piktoresk perëndimor i Lviv ka mbetur i paprekur, deri më tani. Por është gati për luftë. Disa përgatitje mund t'i shihni në pikat e kontrollit në rrugët kryesore dhe ushtarët në rrugë, por disa po zhvillohen pas dyerve të mbyllura.
Në Galeritë, Muzetë dhe Kishat e Lvivit, një operacion i madh është duke u zhvilluar për të mbrojtur trashëgiminë kulturore të qytetit. Mijëra vepra arti dhe artefakte janë hequr me kujdes dhe janë dërguar në vende sekrete nëntokësore, ose deri në dhomat e ruajtjes së bodrumit.
Ihor Kozhan, drejtori i Muzeut Kombëtar të Lviv, muzeu më i madh i artit në Ukrainë bëri një turne në dhomat tashmë të zbrazëta, të cilat dukeshin sikur ishin grabitur. Ekspozitat, zakonisht shtëpi për vepra arti, ikona dhe dorëshkrime që datonin që në shekullin e 14-të, ishin të zhveshura.
Pothuajse 1500 artefaktet e ekspozuara tani është hequr nga muzeu. 97% tjetër e koleksionit, 180,000 copë në total ishte tashmë në ruajtje në një formë a një tjetër.
“Gjithçka, gjithçka ka ikur”, thotë Kozhan.
Pavarësisht mbikëqyrjes së operacionit, Kozhan u mahnit nga shpejtësia me të cilën ikonostasi Bohorodchany i shekullit të 17-të, një grup pikturash fetare me përmasa 10 metra me 8 metra dhe një nga pjesët më të vlefshme të muzeut - ishte çmontuar nga ekipi i tij. U deshën gjashtë muaj për t'u varur, pjesë-pjesë, tha ai, dhe më pak se gjashtë ditë për t'u hequr nga skela dhe për ta ruajtur.
Ndërtuar dhe pikturuar mbi shtatë vjet duke filluar nga viti 1698, ikonostasi përfaqëson filigranin e lartë të punës së piktorit të ikonave Yov Kondzelevych. Ka qenë në Lviv që nga viti 1924, kur kryepeshkopi i Kishës Katolike Greke të Ukrainës e solli atë në Ukrainë nga Polonia.
Ai u çmontua dhe u fsheh nga nazistët në vitin 1939, u ndalua të shfaqej gjatë epokës sovjetike, u restaurua me kujdes në vitin 2006 dhe tani u çmontua edhe një herë.
Nuk kishte asnjë plan për evakuimin e artefakteve të muzeut përpara se të fillonte pushtimi dy javë më parë, tha Kozhan, as pasi Rusia filloi muaj më parë të grumbullojë trupa përgjatë kufijve të Ukrainës.
“Nuk kishte asnjë plan sepse askush nuk mund ta imagjinonte se kjo do të ndodhte”, tha ai. "Ne nuk kishim fare plan, as para luftës, as në dhjetor. Duhet ta kuptoni, ne nuk besonim se mund të vinte deri këtu".
Rreth Lviv, zyrtarët kulturorë dhe fetarë po kryejnë operacione komplekse për të mbyllur statujat, mbylljen e dritareve dhe largimin e objekteve të shenjta.
Në sheshin kryesor të qytetit, shatërvanët me skulptura të perëndive dhe perëndeshave greke janë mbështjellë me pëlhurë rezistente ndaj flakës dhe janë mbuluar me skela për t'i mbrojtur ato nga rënia e muraturës.
"Në fillim ishte pak kaotike, por është bërë më e organizuar", tha Liliya Onischenko, kreu i zyrës së këshillit të qytetit të Lviv për mbrojtjen e trashëgimisë.
“Ne po fotografojmë gjithçka përpara se ta heqim dhe po fotografojmë të gjitha pjesët në vendet e tyre të fshehura”, tha ajo.
Onischenko tha se përparësia ishte mbrojtja e dritareve në qytetin e vjetër historik të qytetit, një vend i trashëgimisë botërore të UNESCO-s, arkitektura e të cilit u ndërtua gjatë shekujve nga kombësi të ndryshme, polakë, austriakë, hungarezë, gjermanë, armenë.
Në katedralen armene, një skulpturë e çmuar prej druri e shekullit të 15-të e Krishtit në kryq u hoq për herë të parë që nga Lufta e Dytë Botërore dhe u dërgua në një vend të fshehtë dhe të sigurt.
Ihor Kozhan, drejtori i muzeut kombëtar, tha se kishte frikë se shkatërrimi i strukturës kulturore të Ukrainës ishte pjesë e qëllimit të Rusisë dhe ai kishte shumë frikë për Lviv.
"Nëse i njëjti dëm bëhet këtu si në Kharkiv, Mariupol, do të ishte një tragjedi e tmerrshme", tha ai.
"Ky është një vend i kujtesës historike. Muzetë këtu mbajnë historinë e kombit. Ata na japin të kuptojmë se kush ishim, kush jemi dhe kush do të jemi. Rusia dëshiron ta shkatërrojë atë".
I pyetur për të vlerësuar vlerën totale të veprave të muzeut, Kozhan nuk pranoi.
“Sigurisht që nuk ka numër. Nëse këto gjëra shkatërrohen, ato nuk mund të ribëhen”, tha ai.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
