Svetlana Aleksievic, nobelistja e vitit 2015, ngre zërin në sheshin e madh të Berlinit; vetëm syzet që i rrëshqasin vazhdimisht e tradhtojnë emocionin e saj: “Jemi në një realitet të ri, në të cilin kuptojmë se nuk po mbrojmë vetëm Ukrainën, por gjithë Europën, tërë botën”.
Si shumë të tjerë në lidhjen Zoom, ajo nuk është e vetmja laureate e Nobelit që është shfaqur këtu në Bebelplatz – pikërisht aty ku në vitin 1933 nazistët organizuan djegien e madhe të librit – në këtë demonstratë të çuditshme dhe të dhimbshme në kryeqytetin gjerman. Priten gjithashtu Mario Vargas Llosa dhe Olga Tokarczuk dhe më pas gazetarë dhe mësues si Timothy Garton Ash, autorë “pa shtet” si Navid Kermani, shumë shkrimtarë ukrainas dhe bjellorusë, si dhe kantautori-simbol i madh i disidencës RDGJ, Wolf Biermann. Ata erdhën për të thënë, para qindra njerëzve që u dyndën me gjithë Berlinin e ftohtë, por mbi të gjitha përballë botës: “Nuk mund të heshtim më, nuk mund të presim më”, ndërsa ushtarët dhe tanket ruse shkatërrojnë Ukrainën.
Kjo është ajo që lexojmë në thirrjen e intelektualëve të shkruar bardhë e zi për këtë ditë në Bebelplatz, organizuar nga Festivali i Letërsisë në Berlin dhe Fondacioni Peter Weiss: “Ne nuk mund të mohojmë ndihmën tonë për ata që ikin nga dhuna dhe lufta, ne do t’i mbështesim duke i sulmuar me fjalë dhe me vepra”. Dhe kështu, e përlotur dhe e mbështetur nga e bija, përballë një sërë tabelash me ngjyra ukrainase dhe pankarta kundër luftës, shkrimtarja gjermane me origjinë ukrainase Katya Petrovskaya përsërit në skenë, pothuajse duke u lutur: “Jam e sigurt që do fitoj”.
Nga Spanja vjen mesazhi i Vargas Llosa, nobelisti i vitit 2010: “Pushtimi i Ukrainës është i patolerueshëm, është një abuzim imperialist. Duhet të protestojmë dhe të kundërshtojmë, sepse të gjithë jemi të kërcënuar nëse plani i Putinit ka sukses”. Por, sigurisht zëri i intelektualëve nuk ndalet në dëshminë apo apelin kundër agresionit ushtarak të Rusisë.
Timothy Garton Ash, i lidhur nga Oksfordi shprehet: “Unë e them këtë si europian: Zelensky – Churchill i Ukrainës – sa herë që kthehet për të kërkuar që anëtarësimi në Bashkimin Europian të pranohet tani. Ai gjithmonë e përsërit atë, ndërsa ai është në mes të luftës dhe vetë jeta e tij është në rrezik: bëjeni tani, në këshillin e ardhshëm europian në Versajë, sinonim i një perspektive europiane të shpresës”.
Ose shkrimtari i madh gjerman me origjinë iraniane Navid Kermani, shumë i ashpër me qeveritë gjermane, nga Merkel te Scholz: Edhe sot ne financojmë makinën e luftës së Putinit përmes gazit dhe naftës ruse, sepse të gjitha mjetet më efektive të presionit janë përjashtuar nga hollësitë diplomatike të Berlinit. “Dhe vetë intelektualët, ata që “krijojnë kulturën”, pyet shkrimtari: “Ku ishim ne në vitet kur Putin sulmonte një vend pas tjetrit? Ku ishim në 2014, kur Krimea u aneksua?”
Flitet edhe për censurë, e cila sot në Rusi ngjan pamëshirshëm me atë të kohës së BRSS, flitet për totalitarizëm, në këtë shesh flakësh të 88 viteve më parë (është një pllakë me fjalët e Heinrich Heine: “Kur të digjen librat, në fund do të digjen edhe njerëzit”). E më pas nuk mund të mungonte zëri i fuqishëm i Biermann-it, i cili në vitin 1976 u përjashtua nga RDGJ për idetë dhe këngët e tij.
“Putini imiton Hitlerin: oficeri i vogël i KGB-së në Dresden nuk tund kërcënimin e tij atomik”, paralajmëron ai. Dhe më pas: “Tridhjetë vjet më parë rënia e bllokut lindor ishte tepër paqësore: ne e paguajmë faturën tani, me paratë e gjakut dhe sanksioneve. Të gjitha diktaturat deri tani janë shembur, por sa viktima do të tërhiqte në humnerën e Putinit? Kjo është një luftë mes jetës dhe vdekjes”.
Ka nga ata që janë të lidhur nga Lviv, si shkrimtari Jurko Prochasko (“Putinizmi është bërë një totalitarizëm apokaliptik”), është “kori i lirë” i Bjellorusisë, është autorja Kateryna Mishcenko që kujton se si “po mbijetojnë fëmijët e plagosur”, trajtohen në bunkerë, sepse klinika e tyre u godit nga bomba”, për disa arsye mungon lidhja me polaken Olga Tokarczuk, nobelistja e vitit 2018. Por ndoshta fjalët e Svetlana Aleksievic janë ato që do të mbeten: bijë e një babai bjellorus dhe një nëne ukrainase, dikur një kroniste në Afganistan dhe Çernobil, dëshiron të kujtojë historinë e Holodomorit, zinë e bukës midis 1932 dhe 1933, e cila shkaktoi miliona vdekje në Ukrainë, një pasojë e drejtpërdrejtë e zgjedhjeve sovjetike.
“Herën e parë ishte Stalini që tentoi të vriste Ukrainën, tani është Putini që dëshiron ta vrasë atë, me urrejtje të madhe. Por ai nuk do t’ia dalë. Të gjithë ne kemi parë pamjet e tankeve ruse që hyjnë në fshatrat e Ukrainës, të të moshuarve dhe gra që gjunjëzohen. Janë imazhe që kanë hyrë përgjithmonë në zemrën dhe jetën time”.
Marrë nga La Repubblica, përshtati në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
