Vendi i vogël i Adriatikut, Mali i Zi ka përjetuar një “rilindje”, pasi, për më shumë se tre dekada u drejtua nga e njëjta parti, ka thënë Kryeministri i saj i zgjedhur.
Zdravko Krivokapiç, një konservator i moderuar, është kryeministri i parë në këtë kohë për të drejtuar një qeveri jo të dominuar nga Partia Demokratike e Socialistëve (DPS). Ai tha se vendi do të ruante orientimin e tij pro-perëndimor dhe se ai do të qeveriste me sundimin e ligjit dhe rritjen e ekonomisë do të kishte fokusin e tij kryesor.
“Është e qartë se Mali i Zi ka përjetuar një rilindje, një transformim të cilin qytetarët do ta mbrojnë,” tha Z. Krivokapiç nga kryeqyteti Podgorica.
Qeveria e re e Krivokapiç, një koalicion heterogjen që përfshin nacionalistët dhe të gjelbërit serbë, ka një shumicë të hollë dhe komandon vetëm 41 nga 81 vende në parlament. Qeveria u instalua në fillim të dhjetorit pas zgjedhjeve në fund të gushtit.
Deri në ndryshimin e pushtetit në dhjetor, Mali i Zi ishte qeverisur që nga viti 1991 nga DPS, e udhëhequr nga i forti politik Milo Djukanovic, i cili është aktualisht presidenti i vendit. DPS është pasardhëse e Lidhjes së Komunistëve të Malit të Zi, e cila qeverisi Malin e Zi kur ishte pjesë e ish Jugosllavisë. Mali i Zi mbeti pjesë e Jugosllavisë së tërbuar ndërsa konfederata filloi të shpërbëhej në fillim të viteve 1990, deri në shpalljen e pavarësisë në 2006.
Krivokapiç e krahasoi fitoren e tij me rënien e Murit të Berlinit në 1989.
Organizata për Sigurinë dhe Bashkëpunimin në Europë, e cila monitoroi votimin, tha se zgjedhjet ishin “konkurruese”, por shprehu shqetësimin se DPS “fitoi një avantazh të padrejtë përmes keqpërdorimit të detyrës dhe burimeve shtetërore dhe mbulimit mbizotërues të medias”.
Dejan Milovac, zëvendës drejtor i MANS, një vëzhgues me bazë në Podgoricë, tha: “Për 30 vjet, Gjukanoviç dhe DPS ishin të pamposhtur dhe njerëzit ishin të bindur se ndryshimi nuk do të ishte i mundur, veçanërisht jo përmes zgjedhjeve. . . sepse ata kishin levat e pushtetit: paratë, policinë sekrete, institucionet dhe mediat.
“Ky ndikim nuk është zhdukur i gjithi, por njerëzit kanë kuptuar se ndryshimi është i mundur.”
Sidoqoftë, pritjet për qeverinë e re janë shumë të larta, tha Milovac.
“Po, është 41 [vende] kundrejt 40, por është një simbol që patëm sukses edhe në një fushë të pabarabartë loje,” tha Krivokapiç, duke theksuar se pjesëmarrja ishte mbi 75 përqind, një rekord.
Prioriteti i tij kryesor është përparimi drejt anëtarësimit në BE. Mali i Zi ka negociuar me Brukselin mbi pranimin për tetë vjet.
“Nëse me të vërtetë bëjmë më të mirën, ne besojmë se BE do të ishte gjithashtu më e etur për të na thithur,” tha Jakov Milatoviç, ministër i zhvillimit ekonomik. Asnjë vend nuk është anëtarësuar në BE që nga Kroacia në 2013-ën. Përparimi drejt pranimit, shtoi Milatoviç, do t’u sinjalizojë vendeve të tjera në rajon duke shpresuar të bashkohen se “zgjerimi është ende gjallë”.
Sidoqoftë, Mali i Zi përballet me sfida të rëndësishme ekonomike. Turizmi, një shtyllë kryesore e ekonomisë, u godit këtë vit nga koronavirusi. Parashikimi i qeverisë është për një tkurrje financiare prej 14.2 përqind për shkak të pandemisë, tha Milojko Spajiç, ministër i financave.
Edhe para se të goditej nga koronavirusi, ekonomia malazeze po luftonte nën peshën e një kredie të kushtueshme për një autostradë të ndërtuar kineze. Së bashku me pandeminë, kjo ka shpënë borxhin neto në 88.6 përqind të Produktit të Brendshëm Bruto. Përfundimi i autostradës, që po ndërtohet nga Korporata Rrugore dhe Ura e Kinës, është vonuar me dy vjet. Spajiç tha se ai shpreson të rinegociojë kushtet e huasë prej 944 milion dollarë nga Kina të rënë dakord nga qeveria e mëparshme.
Javën e kaluar, qeveria lëshoi një eurobond prej 750 milion euro për të rifinancuar borxhin e saj. Eurobondi bart një kupon prej 2.875 përqind dhe kërkesa ishte 3 miliardë euro, e cila ishte një “votë masive e besimit për qeverinë tonë të re”, tha Spajic.
Fushata zgjedhore u shoqërua nga argumente të ashpra mbi rolin e kishës Ortodokse serbe dhe identitetin kombëtar.
Në vitin 2019, qeveria e mëparshme miratoi një ligj të lirisë fetare që lejonte shtetëzimin e pasurisë së kishës. Pasuan protestat masive në të gjithë vendin.
Mali i Zi u nda nga Serbia fqinje paqësisht pas një referendumi të ngushtë në 2006. Përafërsisht një e treta e banorëve të vendit e përshkruajnë veten si serbë etnikë. Një nga grupet në qeverinë e Krivokapiç drejtonte një platformë pro-serbe. Kisha konservatore ortodokse serbe bëri fushatë të fortë kundër DPS.
Nato ka qenë jopopullore, e padëshirueshme në mesin e shumë serbëve në Malin e Zi dhe rajon që nga fushata e tij bombarduese 11-javore kundër Beogradit gjatë luftës në Kosovë 1998-1999. Pas zgjedhjeve, ndjehej frika se një qeveri jo-DPS mund të tërhiqej nga NATO, të cilës vendi iu bashkua në 2017, ose të revokonte njohjen e saj të Kosovës, e cila deklaroi pavarësinë nga Serbia në 2008, por që mbetet e panjohur nga Beogradi, Rusia dhe Kina .
Megjithatë, Krivokapiç tha se koalicioni qeverisës kishte rënë dakord për të mbajtur angazhimet aktuale ndërkombëtare të vendit.
Kryeministri i ri gjithashtu tërhoqi vëmendjen për ekipin teknokratik, të asaj që ai e quajti një “qeveri eksperte” të përbërë nga ministra që nuk vijnë nga prejardhje politike tradicionale.
Spajiç, i cili është 33 vjeç, u kthye për të marrë pozicionin e tij nga Singapori, ku ai ishte një partner i përgjithshëm në një fond investimesh. Milatoviç, 34 vjeç, ishte ekonomisti kryesor për Bankën Europiane për Rindërtim dhe Zhvillim, i përqendruar në vendet jugore të BE-së.
“Të gjithë thonë se ne po bëjmë diçka eksperimentale,” tha Krivokapiç.
“Ky është një shans për të treguar se kjo periudhë e tranzicionit demokratik mund të bëhet vetëm në këtë mënyrë.” / Financial Times /Në shqip Gazeta Si
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
