Midis fundit të marsit dhe fillim prillit, Banka e Amerikës vuri në dukje një rritje rekord të kapitalit nga J.P. Morgan Emerging Markets Bond ETF, më e madhja e dedikuar për borxhin e tregut në zhvillim. Megjithë optimizmin e gjerë në tregje dhe hyrjen e vazhdueshme në fondet e obligacioneve, në fakt, investitorët kishin tërhequr një shumë, mjaft të madhe, maksimale që nga shkurti i vitit 2018 dhe madje një vlerë më e lartë në krahasim me mini-krizën e regjistruar gjatë Krishtlindjeve. Papritmas, 482 milionë dollarë ikën si papritur.
Arsyeja? Askush nuk e tha këtë hapur, por, duke pasur parasysh vlerat absolute, ishin tensionet rreth Turqisë që shkaktuan frikë dhe dërguan sinjalin më klasik për të ardhmen e afërt të tregjeve në zhvillim si një e tërë. Pas disa javësh, fantazmat materializoheshin dhe merrnin formë. Për të qenë të saktë, siç është konfirmuar nga një hetim nga “Financial Times”, frikësimi do të kishte qenë zbulimi i kutisë së Pandorës që operonte nga Ankaraja në mars, kur për shkak të votimit administrativ, Banka Qendrore dogji rreth një të tretën e rezervave të saj në një përpjekje për të frenuar rënien e liras (leku vendës), të synuar nga spekulimet afatshkurtra.
Dhe këto dy grafikë
tregojnë dinamikën që ekziston që atëherë: autoritetet monetare turke, kanë filluar të abuzojnë me shkëmbimet afatshkurtra për të mbushur rezervat e tyre. Në fakt, kreditë me maturim shumë të kufizuar dhe në dollarë, qëllimi i së cilës ishte të maskonte drenazhimin e likuiditetit të vënë në vend për të bërë përpjekje për të ngritur një linjë “Maginot” për monedhën e vet. Në atë pikë, investitorët bënë llogaritë dhe çmuan skenarin më të keq: Turqia kishte mbi-vlerësimin e aftësive të saj të mbrojtjes ndaj një krize të re të shkallës së lartë të monedhës, ngjashëm me vjeshtën e kaluar. Pas rënies nga maksimumi relativ prej 34 miliardë dollarë në 25 në fund të marsit, në fillim të prillit, rezervat turke në fakt ishin rritur në mënyrë magjike në vlerë, duke arritur në 28.1 miliardë.
Shumë që, sipas gazetës “City”, ishte ende e pamjaftueshme në krahasim me nevojën e vërtetë dhe të kushtëzuar për mbulimin e borxheve turke dhe tregtinë e jashtme me bileta jeshile. Dhe këtu pastaj hyn në veprim kontabiliteti krijues, ku që nga 25 marsi i kaluar, abuzimi i shkëmbimeve nga Banka Qendrore Turke ka hyrë në mënyrë strukturore. Siç tregojnë grafikët, megjithatë, duke e hequr atë burim "si pasojë e një qasjeje larg nga të qenit ortodokse nga një bankë qendrore në krijimin e rezervave", siç theksoi “Ft”, disponueshmëria aktuale sot do të ishte në nivelin alarmant të ulët prej 16 miliardë dollarëve, një sasi që mund të digjet në muaj, nëse vazhdon dinamika spekulative në treg.
Për më tepër, ekziston mundësia që jo vetëm investitorët e huaj ikin menjëherë, por edhe vetë qytetarët turq, duke parë se paniku i vetë-ushqyerjes mund të shkaktojë një konvertim masiv të lirës, të mbajtur në monedha të tjera, me frikën se banka qendrore do t’i përfundojnë dollarët. Dhe autoritetet monetare kanë operuar patjetër në një mënyrë që largon dëshpërimin, duke pasur parasysh se përdorimi i shkëmbimeve ka shkuar nga një vlerë prej pothuajse zero, në 13 miliardë dollarë të 8 prillit të kaluar: për të vënë në perspektivë madhësinë e përshkallëzimit në vazhdim, mjafton vetëm të mendoni se ndërmjet 1 janarit dhe 25 marsit, ky lloj financimi nuk kishte tejkaluar kurrë 500 milionë dollarë, sipas të dhënave zyrtare nga vetë Banka Qendrore Turke.
Shkurt, grafiku i dytë është i pamëshirshëm: jashtë ndikimit të shkëmbimeve, rezervat e Ankarasë duket jo vetëm që janë vendimtare më të kufizuara dhe shqetësuese joadekuate për të mbuluar shërbimet vitale për ekonominë dhe llogaritë publike. Dhe këtu vjen kritika e dytë që do të kishte tundur flamurin e kuq të rrezikut për investitorët: jo vetëm shifra e mjeteve valutore neto - një “proxy” e nivelit të sulmit që Ankaraja duhet të përballet në frontin e lira - ka shënuar një rënie prej 9, 4 miliardë, midis 6 dhe 22 marsit, duke arritur nivelin minimal prej vitit 2007, prej 19.5 miliardë dollarë, por gjithashtu në këtë rast, duke filluar nga data 5 prill, rezervat neto duken të fryra deri sa të arrijnë përsëri kuotën 23, 6 miliardë.
Sipas figurës, këtu është realiteti: gjatë gjithë muajit prill, mjetet valutore neto mbetën nën nivelin e monitorimit, prej 11.5 miliardësh, një rënie neto prej 28.7 miliardë në fillim të muajit mars. Me fjalë të tjera, Turqia do të mistifikonte vlerën e rezervave monetare 100% vetëm për t’i treguar botës mbrojtjen formale të lirës, kur në vend të kësaj do të kufizohej në shkëmbime me bankat tregtare të vendit në të njëjtat dollarë që popullata locale ka konvertuar, vetëm për të shpëtuar nga monedha turke.
Dhe siç e tregon ky grafik
tani llogaritë duhet të bëhen në lidhje me 118 miliardë maturimet e borxhit të shprehura në dollarë, që ekonomia e vendit do të duhet të përballet në 12 muajt e ardhshëm, një mospërputhje alarmante, veçanërisht në dritën e mashtrimit kontabël për të fryrë rezervat, simptomë e një strategjie strukturore mbrojtëse që duket gjithnjë e më shumë se ajo e mbushjes së fuçive. Por, për të justifikuar edhe më shumë frikën e investitorëve ndaj një krize në një shkallë të gjerë tregjesh në zhvillim, Argjentina, e cila përballë ndodhet rënies së peshës ndaj minimumit të, i është dashur t’i bëjë llogaritë me një inflacionion të gjerë.
Çmimet në mars u rritën me 4.7% në muaj, ritmi më i shpejtë që nga tetori i kaluar, ndërsa në krahasim me vitin e kaluar shifra e inflacionit u përshpejtua në 54.7% nga 51.3%, siç tregohet nga grafiku
në mënyrë efektive, duke vënë në dyshim rizgjedhjen e presidentit Mauricio Macri, i cili vjen nga një marrëveshje e kontestuar me vlerë mbi 50 miliardë dollarë me FMN. Dhe si reagim ndaj dinamikave në zhvillim, autoritetet në Buenos Aires hynë në konkurrencë të drejtpërdrejtë me ata të Ankarasë në aspektin e shkallës së dëshpërimit të tyre: më 17 prill, qeveria në fakt vendosi të ngrinte çmimin e 60 produkteve ushqimore deri në tetorin e ardhshëm. Vendimi i fundit erdhi vetëm 24 orë pas vendimit të Bankës Qendrore për të vendosur një brez peshe për peshën deri në fund të vitit, në vend që të lirohet nga zhvlerësimi.
Vlen të kujtohet se në një përpjekje për të mbështetur monedhën e saj, Argjentina tashmë po shet rreth 60 milionë dollarë në ditë në treg sot. Para të marra pikërisht jo në mënyrë miqësore nga Fondi Monetar.
Ka qenë e ashpër deklarata e Edëard Glossop i “Capital Economics”, mbi rastin në fjalë."Vendimi i Bankës Qendrore për të mbajtur të pandryshuar brezin e luhatjeve, shoqërohet me atë të shpalljes së ngrirjes së çmimeve të disa dhjetëra produkteve, në fakt një kontroll i drejtpërdrejtë të qeverisë. Dhe kjo na tregon një gjë: politikanët argjentinas janë në një panik". Po aq i qartë është edhe mendimi i Sebastian Boyd nga “Bloomberg”, sipas të cilit "masat që qeveria dhe banka qendrore po marrin, janë të dëmshme dhe afatgjata. Kontrolli i çmimeve dhe ajo që në fakt është manipulimi i monedhës, janë pjesë e të njëjtit bagazh politik që krijoi kaosin aktual ekonomik në Argjentinë. Por mbi të gjitha, duket se synojnë vetëm rritjen e shanseve të rizgjedhjes së Presidentit Macri, por me shpenzimet e asaj që mund të quajmë ortodoksia ekonomike. Është një shenjë e qartë e dobësisë dhe e frikës".
Në fakt, në vend të një mendimi, një fjali. Dhe për të vështirësuar situatën, ekziston edhe një ndarje gjithnjë e më e përhapur në qarqet financiare: nëse për arsye më shumë politike, sesa thjesht ekonomike, Kina dhe SHBA duan të shtyjnë ardhjen e recesionit deri në vitin 2020, një krizë e tregut në zhvillim mund të rikthejë “playbook”-un e 1998-1999, kur tensionet në ato tregje dërguan Fed-in në një panik, të detyruar në një ulje të normës në shtator të vitit 1998, e cila u rrit më tej si flluskë teknologjike. Por që shtyu shpërthimin deri në mars të vitit 2000.
Copyright © Gazeta “Si”
Të gjitha të drejtat e këtij materiali janë pronë ekskluzive dhe e patjetërsueshme e Gazetës “Si”, sipas Ligjit Nr.35/2016 “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e tjera të lidhura me to”. Ndalohet kategorikisht kopjimi, publikimi, shpërndarja, tjetërsimi etj, pa autorizimin e Gazetës “Si”, në të kundërt çdo shkelës do mbajë përgjegjësi sipas nenit 179 të Ligjit 35/2016.
